Geneesmiddelen
|
Stofnaam |
Geneesmiddel |
Indicatie |
Toediening |
|---|---|---|---|
|
Cerubidine |
|
parenteraal (inj./inf.) |
|
|
Doxorubicine |
|
parenteraal (inj./inf.) |
|
|
Caelyx, Zolsketil |
|
parenteraal (inj./inf.) |
|
|
Epirubicine |
|
intravesicaal, parenteraal (inj./inf.) |
|
|
Zavedos |
|
parenteraal (inj./inf.) |
|
|
Mitoxantron |
parenteraal (inj./inf.) |
Een volledig overzicht van alle indicaties per geneesmiddel kunt u vinden in de geneesmiddelteksten.
Werking
Werkingsmechanisme
Antracyclinederivaten:
- vormen complexen met DNA en remmen daarmee de nucleïnezuursynthese (DNA en RNA) en de mitose;
- remmen het enzym topo-isomerase II (idarubicine, mitoxantron). Dit resulteert in DNA-breuken.
Effect
- remming van de groei van tumoren;
- regressie van tumoren.
Typerende bijwerkingen
Relatief frequent
- beenmergtoxiciteit: met name neutropenie. Tevens leukopenie, anemie, trombocytopenie, granulocytopenie;
- cardiotoxiciteit: congestief hartfalen, disfunctie van het linker ventrikel. Hartritme- en geleidingsstoornissen;
- gastro-intestinale bijwerkingen: misselijkheid, braken. Mucositis en stomatitis (dosis limiterend);
- (ernstige) infecties;
- alopecia (reversibel);
- verkleuring van de urine (rood bij daunorubicine, doxorubicine, epirubicine en idarubicine; blauwgroen bij mitoxantron).
Minder frequent
- secundaire maligniteiten: acute myeloïde leukemie, myelodysplastisch syndroom;
- verkleuring en hyperpigmentatie van de huid en nagels;
- ‘radiation recall’ reactie: versterking van de (lokale) bijwerkingen van radiotherapie.
Meer informatie
Alle antracyclinen zijn cardiotoxisch en kunnen een ongewone, vaak irreversibele cardiomyopathie veroorzaken. Deze uit zich vooral in congestief hartfalen of disfunctie van het linker ventrikel en kan laat (langer dan een jaar na beëindiging van de behandeling) manifest worden. Daarnaast kunnen acute cardiale bijwerkingen, waaronder tachycardie, ECG-veranderingen, AV-blok, bundeltakblok en pericarditis-myocarditis syndroom optreden.
Cardiotoxische effecten zijn gerelateerd aan de plasmaconcentratie van antracyclinen. De plasmaconcentratie van vrij doxorubicine is bij de gepegyleerde liposomale formulering lager dan bij de conventionele vorm. Deze formulering is daarom minder cardiotoxisch.
Bij extravasatie kunnen antracyclinen lokale reacties veroorzaken, waaronder ernstige progressieve weefselnecrose en cellulitis.