Geneesmiddelen
|
Stofnaam |
Geneesmiddel |
Indicatie |
Toediening |
|---|---|---|---|
|
Invanz |
bacteriële huidinfecties community-acquired pneumonie (CAP) urineweginfectie met weefselinvasie (pyelonefritis, acute prostatitis) (off-label) |
parenteraal (inj./inf.) |
|
|
Imipenem/Cilastatine |
bacteriële huidinfecties community-acquired pneumonie (CAP) cystitis bij risicogroepen ouder dan 12 jaar urineweginfectie bij kinderen jonger dan 12 jaar urineweginfectie met weefselinvasie (pyelonefritis, acute prostatitis) |
parenteraal (inj./inf.) |
|
|
Recarbrio |
|
parenteraal (inj./inf.) |
|
|
Meropenem |
bacteriële huidinfecties community-acquired pneumonie (CAP) cystitis bij risicogroepen ouder dan 12 jaar urineweginfectie bij kinderen jonger dan 12 jaar urineweginfectie met weefselinvasie (pyelonefritis, acute prostatitis) |
parenteraal (inj./inf.) |
Een volledig overzicht van alle indicaties per geneesmiddel kunt u vinden in de geneesmiddelteksten.
Werking
Werkingsmechanisme
Ertapenem, imipenem en meropenem
- zijn β-lactamantibiotica en binden zich aan penicilline-bindende eiwitten (PBP's). Hierdoor remmen zij de synthese van de bacteriecelwand, wat leidt tot verstoring van de permeabiliteit van de celwand met autolyse en celdood als gevolg;
- werken bactericide bij snelgroeiende bacteriën.
Cilastatine
- remt specifiek en competitief het nierenzym dehydropeptidase-1, dat imipenem metaboliseert en inactiveert. Hierdoor neemt de uitscheiding van intact antibioticum in de urine sterk toe. Cilastatine heeft zelf geen antibacteriële activiteit.
Relebactam
- remt specifieke β–lactamasen (nl. klasse A en - C β-lactamasen), enzymen die aanwezig kunnen zijn bij bacteriën en welke de β-lactamring van β-lactamantibiotica kunnen openen, waardoor het antibioticum inactief wordt. Door remming van deze bacteriële enzymen is het middel met antibacteriële activiteit (imipenem) langer werkzaam. Relebactam heeft zelf geen antibacteriële activiteit.
Effect
- klaring van een bacteriële infectie;
- preventie van een bacteriële infectie.
Meer informatie
Carbapenems hebben een grote stabiliteit tegen de meest voorkomende soorten β-lactamasen. Hierdoor hebben ze een breder werkingsspectrum dan andere β-lactamantibiotica.
- Carbapenems zijn actief tegen bijna alle soorten Gram-positieve, Gram-negatieve, aerobe en anaerobe bacteriën 1:
- Streptokokken (incl. penicilline-resistente stammen van S. pneumoniae), stafylokokken (incl. penicillinase-producerende stammen), Listeria en enterokokken (excl. E. faecium en penicilline-resistente stammen die resistent zijn door een ander mechanisme dan de vorming van β-lactamasen) zijn alle gevoelig. Geen van de carbapenems is consistent werkzaam tegen meticilline-resistente Staphylococcus aureus (MRSA).
- De activiteit tegen de Enterobacteriaceae was uitstekend, tot het oprukken van carbapenemase-producerende stammen van Klebsiella pneumoniae, de zgn. KPC-stammen. De combinatie imipenem/cilastatine/relebactam heeft activiteit tegen deze KPC-stammen, omdat relebactam klasse A Klebsiella pneumoniae-carbapanemase (KPC) kan remmen.
- De meeste stammen van Pseudomonas en Acinetobacter worden geremd; meropenem werkt soms tegen stammen van Pseudomonas die resistent zijn tegen imipenem, maar heeft minder activiteit tegen Gram-positieve kokken. Ook kan de combinatie imipenem/cilastatine/relebactam activiteit hebben tegen Pseudomonas, omdat relebactam 'extended spectrum' β-lactamasen (ESBL's), en klasse C β-lactamasen (waaronder 'Pseudomonas-Derived-Cephalosporinase' (PDC)) kan remmen.
- Ertapenem heeft een minder breed spectrum dan imipenem en meropenem; het heeft een inferieure (of geen) activiteit tegen Pseudomonas en Acinetobacter.
- Anaeroben zoals B. fragilis zijn erg gevoelig voor de carbapenems.
- Enterococcus faecium en Stenotrophomonas maltophilia zijn ongevoelig.
Meer specifieke informatie over welke bacteriën doorgaans wel of niet gevoelig zijn voor een bepaald carbapenem is te vinden in de geneesmiddeltekst van het betreffende antibioticum in de rubriek Eigenschappen. Op termijn komt hier een tabel met daarin de gevoeligheid van diverse gangbare pathogene bacteriën voor verschillende antibioticagroepen. In de groepstekst cefalosporinen is al een dergelijke tabel opgenomen, waarbij het spectrum van imipenem/cilastatine en meropenem ter illustratie ook aan de orde komt.
Typerende bijwerkingen
Relatief frequent
- misselijkheid, braken, diarree;
- secundaire schimmelinfecties;
- huidreacties in het algemeen, zowel lichte (huiduitslag, urticaria, jeuk) als ernstige (toxische epidermale necrolyse) 2.
Minder frequent
- convulsies, vooral bij hoge doses bij patiënten met laesies in het CZS (waaronder bv. ook een bacteriële meningitis) of bij nierinsufficiëntie, iets frequenter bij imipenem/cilastatine (1,5%) dan bij meropenem 1.
Meer informatie
De carbapenems kunnen kruisreacties geven bij patiënten die overgevoelig zijn voor β-lactamantibiotica 2. Voorzichtigheid blijft dus geboden als er eerder een overgevoeligheidsreactie is opgetreden. Indien in de voorgeschiedenis een ernstige overgevoeligheidsreactie is opgetreden is de toepassing volgens de officiële productinformatie gecontra-indiceerd.
Langdurige behandeling met een carbapenem predisponeert, als gevolg van het brede spectrum, nogal eens tot secundaire schimmelinfecties.