Geneesmiddelen
|
Stofnaam |
Geneesmiddel |
Indicatie |
Toediening |
|---|---|---|---|
|
Vinblastine |
|
parenteraal (inj./inf.) |
|
|
Vincristine |
|
parenteraal (inj./inf.) |
|
|
Navelbine, Vinorelbine |
|
parenteraal (inj./inf.) |
Een volledig overzicht van alle indicaties per geneesmiddel kunt u vinden in de geneesmiddelteksten.
Werking
Werkingsmechanisme
Vinca-alkaloïden zijn oorspronkelijk afkomstig van maagdenpalm (Catharanthus roseus; oude naam: Vinca rosea). Deze middelen:
- binden specifiek aan β-tubuline. Hierdoor blokkeert de polymerisatie van β-tubuline met α-tubuline tot microtubuli, met als gevolg een remming van de mitose. Hierdoor wordt de cel meer ontvankelijk voor apoptose.
Effect
- remming van de groei van tumoren;
- regressie van tumoren.
Resistentie-ontwikkeling komt voor. Er bestaat niet altijd kruisresistentie tussen vinblastine, vincristine en vinorelbine.
Typerende bijwerkingen
Relatief frequent
- beenmergtoxiciteit: leukopenie, vooral neutropenie. Trombocytopenie, anemie;
- neurotoxiciteit: sensorische en motorische polyneuropathie;
- maag-darmstoornissen: (ernstige) obstipatie en buikpijn door autonome functiestoornis. Tevens misselijkheid, braken, anorexie.
Minder frequent
- neurotoxiciteit: paralytische ileus, hersenzenuwparese;
- pulmonale toxiciteit: dyspneu, bronchospasmen;
- endocrien: syndroom van inadequate ADH-secretie (SIADH).
Meer informatie
De belangrijkste bijwerkingen van de vinca-alkaloïden zijn neurotoxische en hematologische effecten.
De neurotoxische effecten zijn dosis gerelateerd en reversibel. Vincristine heeft de meest, en vinorelbine de minst neurotoxische eigenschappen. Vooral perifere (poly)neuropathie is een belangrijke en vaak dosis-limiterende bijwerking van vinca-alkaloïden. Deze uit zich o.a. in distale paresthesie, vermindering van peesreflexen, spierzwakte, en verlies van tast-, pijn- en vibratiezin. Daarnaast zijn paresen van hersenzenuwen gemeld (vooral bij vincristine). (Onopzettelijke) intrathecale toediening van vinca-alkaloïden kan fatale neurotoxiciteit veroorzaken.
Vinca-alkaloïden zijn irriterende stoffen en kunnen bij extravasatie (ernstige) lokale reacties veroorzaken, waaronder ulceratie, cellulitis, flebitis en necrose.