colestyramine

Samenstelling

Advies

Bij hypercholesterolemie is een statine de eerste keus ter verlaging van het LDL-cholesterol; atorvastatine, rosuvastatine of simvastatine heeft de voorkeur. Intensiveer de lipidenverlagende therapie wanneer de streefwaarde niet bereikt wordt door het ophogen van de dosis als de maximumdosering nog niet bereikt is of door te switchen naar een potentere statine. Bij onvoldoende effect van een statine in de maximale (te verdragen) dosering kan bij een patiënt ≤ 70 jaar of bij niet-kwetsbare ouderen met hart- en vaatziekten (HVZ), ezetimib worden toegevoegd.

Galzuurbindende harsen verlagen het LDL-cholesterol en totaal cholesterol, maar verhogen vaak de triglyceridenconcentratie in plasma. Daarbij worden ze in het algemeen slecht verdragen. Galzuurbindende harsen worden afgeraden voor de behandeling van hypercholesterolemie.

Cholestatische jeuk kan voorkomen bij diverse leveraandoeningen, maar ook als tijdelijk fenomeen in de zwangerschap. De behandeling bestaat vooral uit aanpak van de onderliggende leveraandoening. Naast de algemene adviezen voor de behandeling van jeuk, worden verschillende geneesmiddelen toegepast zoals colestyramine en rifampicine (offlabel). Er is echter onvoldoende bewijskracht om een uitspraak over de effectiviteit hiervan te doen.

Indicaties

• Aanvulling op dieet bij primaire en secundaire hypercholesterolemie, indien dieet en andere maatregelen alléén niet voldoende zijn.
• Vermindering van jeuk, door partiële obstructie van de galwegen.
• Diarree door ziekte en/of verlies van het ileum, cholerische diarree en diarree door vagotomie, radiatie-enteritis en partiële gastrectomie.

Gerelateerde informatie

• hypercholesterolemie (niet-familiair)
• jeuk

Doseringen

Om gastro-intestinale bezwaren tot een minimum te beperken, de therapie starten met 1 sachet; daarna zo nodig de dosering geleidelijk binnen enkele dagen (voor volwassenen) of elke 5–7 dagen (voor kinderen) verhogen tot het gewenste aantal. Bij chronisch gebruik dosering verlagen tot minimale effectieve dosis.

Toediening

Het preparaat nooit innemen in droge vorm. Strooi de inhoud van 1 sachet op circa 150 ml vloeistof, 1–2 minuten laten staan en dan tot een homogeen mengsel roeren.

Colestyramine bij voorkeur bij de maaltijd innemen. Indien nodig vanwege eventuele absorptie van andere medicatie kan hiervan worden afgeweken.

Bijwerkingen

Vaak (1-10%): obstipatie (m.n. bij hoge doses of leeftijd > 60 jaar), die gewoonlijk reageert op de gebruikelijke therapie, anders de dosis verlagen of de therapie tijdelijk staken.

Soms (0,1-1%): misselijkheid, braken, maagzuur, dyspepsie, anorexie, flatulentie, steatorroe en diarree. Cholelithiasis.

Zelden (0,01-0,1%): ingewandenobstructie (inclusief twee fatale gevallen bij kinderen). Galblaaskoliek.

Verder zijn gemeld: deficiëntie van vitamine A en D, verhoogde bloedingsneiging door hypoprotrombinemie (door vitamine K-deficiëntie). Osteoporose, spier–of gewrichtspijn. Irritatie van de huid, tong en perianaal gebied, urticaria. Gastro-intestinale of rectale bloeding, smaak-of slikstoornis, rectale pijn, oprispingen. Hoofdpijn, duizeligheid, vermoeidheid, sufheid, paresthesie. Dyspneu. Gewichtsverandering. Tandcariës. Abnormale leverfunctiewaarden. Hyperchloremische acidose, bij kinderen of bij een verminderde nierfunctie.

• Informatie van Lareb over dit middel
• Meldformulier bijwerkingen

Interacties

Colestyramine kan de absorptie van gelijktijdig oraal toegediende geneesmiddelen vertragen of verminderen. Simultane medicatie ten minste 1 uur vóór of 4–6 uur ná colestyramine toedienen om de kans hierop te verminderen. Voorbeelden hiervan zijn:

• vitamine K-antagonisten, digoxine;
• thiazide-diuretica, furosemide;
• bezafibraat, ezetimib, fluvastatine, pravastatine;
• fenobarbital, valproïnezuur;
• diclofenac, meloxicam;
• thyromimetica (levothyroxine, liothyronine).
• tetracyclinen;
• leflunomide, mycofenolaatmofetil;
• raloxifeen;
• ursodeoxycholzuur.

Colestyramine kan de hepatische kringloop verstoren van bijvoorbeeld oestrogenen (anticonceptiva).

Staken van de behandeling met colestyramine kan consequenties hebben voor een andere therapie met geneesmiddelen waarop de patiënt is ingesteld; zo kan een verhoogde bloedingsneiging ontstaan bij gebruik van vitamine K-antagonisten en is voorzichtigheid geboden bij geneesmiddelen met een smalle therapeutische breedte zoals digoxine; doseringen moeten mogelijk worden aangepast.

Zwangerschap

Teratogenese: Bij de mens, geen aanwijzingen voor schadelijkheid (weinig gegevens). Bij dieren, onvoldoende gegevens.

Farmacologisch effect: Onwaarschijnlijk. Colestyramine werkt lokaal in de darmen en wordt nauwelijks systemisch opgenomen. Door een verstoring van de opname van verschillende voedingsstoffen, inclusief de vetoplosbare vitaminen (A, D, E en K) uit het maag-darmkanaal kan een maternale deficiëntie van vetoplosbare vitaminen (met name vitamine K) optreden.

Advies: Kan waarschijnlijk veilig worden gebruikt. Bij gebruik van colestyramine wordt suppletie met vetoplosbare vitaminen aangeraden.

• Informatie van Lareb over dit middel bij zwangerschap

Lactatie

Overgang in de moedermelk: Onwaarschijnlijk omdat colestyramine lokaal in de darmen werkt en niet systemisch wordt opgenomen.

Farmacologisch effect: Er is een kans op maternale deficiëntie van vetoplosbare vitaminen door een verstoring van de opname uit het maag-darmkanaal van verschillende voedingsstoffen, inclusief de vetoplosbare vitaminen (A, D, E en K). Dit zou tot lagere melkconcentraties van deze vitaminen kunnen leiden.

Advies: Kan waarschijnlijk veilig worden gebruikt. Bij gebruik van colestyramine wordt suppletie met vetoplosbare vitaminen aangeraden.

• Informatie van Lareb over dit middel bij lactatie

Contra-indicaties

• totale obstructie van de galwegen.

Waarschuwingen en voorzorgen

Om verslikken en slokdarmobstructie te voorkomen moet colestyramine vóór inname altijd met vloeistof worden gemengd.

Vóór en tijdens de behandeling cholesterol- en triglyceridenspiegels bepalen; bij langdurig gebruik kan het triglyceridengehalte in serum stijgen. Een aanzienlijke stijging van de triglyceridenspiegel is een reden de behandeling te staken.

Bij langdurig gebruik van hoge doses (24 g/dag) kan de absorptie van vetoplosbare vitaminen verminderen doordat de normale vetopname verstoord is. In dat geval eventueel vitaminen A, D en K substitueren. Bij toenemende neiging tot bloeden door hypoprotrombinemie kan parenteraal vitamine K aangewezen zijn, daarna oraal om herhaling te voorkomen.

Bij chronisch gebruik kan controle van het bloedbeeld wenselijk zijn in verband met een mogelijke vermindering van het foliumzuurgehalte in serum of erytrocyten.

Wees voorzichtig bij exsudatieve of bloederige diarree, vanwege een vergrote bloedingsneiging als gevolg van hypoprotrombinemie (door vitamine K-deficiëntie) bij chronisch gebruik.

Wees terughoudend bij een voorgeschiedenis van of actieve maagulcera vanwege mogelijke activering of verergering van de ulcera.

Hulpstoffen:

• Aspartaam, in sommige sachets, kan schadelijk zijn voor mensen met fenylketonurie (PKU).
• Wees voorzichtig met propyleenglycol, in de sachets, bij kinderen < 5 jaar, zeker in combinatie met andere middelen die een substraat van alcoholdehydrogenase, zoals propyleenglycol of ethanol, bevatten. Propyleenglycol bij een nier- of leverfunctiestoornis alleen gebruiken met extra controle op achteruitgang.
• Wees voorzichtig met sucrose (in sommige sachets) bij diabetes mellitus, vanwege het suikergehalte.

Eigenschappen

Anionenuitwisselend hars. Colestyramine onderbreekt de enterohepatische kringloop van galzuren door hiermee in de darm een onoplosbaar complex te vormen dat met de feces wordt uitgescheiden. Door de toegenomen uitscheiding van galzuren wordt in de lever de omzetting van cholesterol tot galzuren bevorderd. De biosynthese van cholesterol en het aantal LDL-receptoren in de lever zal toenemen om in deze extra behoefte aan cholesterol te voorzien. Dit laatste effect verlaagt de LDL-cholesterolplasmaspiegel. Het effect op het HDL-cholesterol is niet voorspelbaar; de triglyceridenwaarden blijven gelijk of stijgen. De werkzaamheid bij jeuk door leverziekten of galstenen is gebaseerd op het feit dat de hoeveelheid nieuw gesynthetiseerde galzuren door de lever kleiner is dan de hoeveelheid galzuren uitgescheiden door binding aan colestyramine. Hierdoor kunnen de in de huid opgeslagen galzuren terug diffunderen naar de circulatie; voorwaarde hierbij is wel dat de cholestase wordt opgeheven.

Kinetische gegevens

Groepsinformatie

colestyramine hoort bij de groep galzuurbindende harsen.

• colesevelam (C10AC04) Vergelijk

Kosten

Zie ook

Geneesmiddelgroep

• galzuurbindende harsen

Indicaties

• hypercholesterolemie (niet-familiair)
• jeuk

Externe links

• Officiële productinformatie CBG/EMA
• Medicijnkosten.nl
• GIPdatabank
• Geneesmiddelinformatie voor patiënten
• Kinderformularium (NKFK)