Samenstelling
Raadpleeg voor hulpstoffen een apotheker.
Jodiumoplossing 1%, alcoholisch FNA XGVS OTC Formularium der Nederlandse Apothekers
- Toedieningsvorm
- Alcoholische oplossing
- Sterkte
- 10 mg/g
Bevat tevens natriumjodide 12,5 mg/g. Basis: alcohol 70% v/v.
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Betadine XGVS OTC Mylan bv
- Toedieningsvorm
- Shampoo
- Sterkte
- 75 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- 120 ml
Basis: waterige oplossing.
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Volgens de WIP (Werkgroep Infectie Preventie)-richtlijn Desinfectie van huid en slijmvliezen (2013) op RIVM.nl is het advies om voor huiddesinfectie een desinfectans op basis van alcohol (60–90%) te gebruiken, met óf zonder toevoeging van 0,5% chloorhexidine of 1% jodium. De richtlijn beveelt voor desinfectie van slijmvliezen chloorhexidine 0,2–1% in water, of povidonjodium 10% in water, aan. De WIP heeft begin 2017 zijn activiteiten gestaakt.
De NVDV-richtlijn Infectiepreventiemaatregelen bij dermatochirurgische ingrepen (2020) beveelt een pre-desinfectans op basis van alcohol (60–90%) met óf zonder toevoegingen aan (conform de WIP–richtlijn Desinfectie van huid en slijmvliezen). De chirurg dient daarbij rekening te houden met corneatoxiciteit van alcohol, jodiumallergieën en (tijdelijke) verkleuringen die een ingreep kunnen hinderen.
Advies
Volgens de WIP (Werkgroep Infectie Preventie)-richtlijn Desinfectie van huid en slijmvliezen (2013) op RIVM.nl is het advies om voor huiddesinfectie een desinfectans op basis van alcohol (60–90%) te gebruiken, met óf zonder toevoeging van 0,5% chloorhexidine of 1% jodium. De richtlijn beveelt voor desinfectie van slijmvliezen chloorhexidine 0,2–1% in water, of povidonjodium 10% in water, aan. De WIP heeft begin 2017 zijn activiteiten gestaakt.
De NVDV-richtlijn Infectiepreventiemaatregelen bij dermatochirurgische ingrepen (2020) beveelt een pre-desinfectans op basis van alcohol (60–90%) met óf zonder toevoegingen aan (conform de WIP–richtlijn Desinfectie van huid en slijmvliezen). De chirurg dient daarbij rekening te houden met corneatoxiciteit van alcohol, jodiumallergieën en (tijdelijke) verkleuringen die een ingreep kunnen hinderen.
Indicaties
- Desinfectie van de intacte huid vóórafgaand aan injecties, operaties, incisies of andere huidbeschadigingen.
Indicaties
- Preventie van infecties van de hoofdhuid.
Doseringen
Desinfectie van de intacte huid
Volwassenen en kinderen
1–2 ml oplossing op de te ontsmetten huid aanbrengen.
Bij prematuren en neonaten het gebruik beperken tot het absolute minimum: zie voor meer informatie de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen.
Toediening
- Breng de oplossing aan door druppelen of met watten of een gaasje;
- Vermijd contact met de beschadigde huid, ogen en slijmvliezen;
- Ca. een minuut vóór de ingreep aanbrengen zodat de alcohol is verdampt.
Doseringen
Preventie infectie van de hoofdhuid
Volwassenen en kinderen
Bevochtig het haar met warm water en zeep in met ca. 5 ml shampoo. Spoel daarna het haar schoon met warm water.
Pasgeborenen: Het gebruik beperken tot het absolute minimum: zie voor meer informatie de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen.
Ouderen: Vermijd bij aanleg voor hyperthyroïdie regelmatig of langdurig aanbrengen van grote hoeveelheden op uitgebreide huidgedeelten.
Verminderde nierfunctie: Vermijd regelmatig of langdurig aanbrengen van grote hoeveelheden op uitgebreide huidgedeelten aangezien eliminatie bijna uitsluitend via de nieren plaatsvindt.
Toediening: vermijd contact met de ogen.
Bijwerkingen
Zeer vaak (> 10%): Pijnlijke irritatie bij contact met wondjes, huidplooien en slijmvliezen; zie voor meer informatie de rubriek Contra-indicaties en Waarschuwingen en voorzorgen. Huidverkleuring.
Soms (0,1-1%): huidverbranding bij toepassing onder occlusie (luchtdicht afgedekt, huidplooien). Hypothyroïdie (bij meermaals gebruik op grote oppervlakken of bij pasgeborenen); zie voor meer informatie de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen. Overgevoeligheid.
Bijwerkingen
Zelden (0,01-0,1%): overgevoeligheid. Contacteczeem, met symptomen zoals erytheem, blaasjes en jeuk.
Zeer zelden (< 0,01%): angio-oedeem, anafylactische reactie. Hyperthyroïdie (soms met symptomen zoals tachycardie of rusteloosheid) kan optreden bij een voorgeschiedenis van schildklieraandoeningen na aanzienlijke opname van jodium, bijvoorbeeld na langdurig gebruik van de oplossing voor de behandeling van wonden en brandwonden op grote delen van de huid.
Verder zijn gemeld: hypothyroïdie (na langdurig of veelvuldig gebruik). Verstoring van de elektrolytenbalans, metabole acidose, acuut nierfalen en afwijkende osmolariteit bloed; deze bijwerkingen kunnen optreden na opname van grote hoeveelheden povidonjodium tijdens blootstelling van grote oppervlakten of slijmvliezen (bijvoorbeeld bij de behandeling van brandwonden).
Interacties
Vermijd gelijktijdig gebruik met lokale middelen die kwik bevatten, vanwege het risico op vorming van bijtende stoffen en gevaar van brandwonden.
Gelijktijdig gebruik van producten die zilver, waterstofperoxide en taurolidine bevatten leidt tot een verminderde werking van deze producten.
Interacties
Vermijd gelijktijdig gebruik met lokale middelen die derivaten op basis van kwik bevatten, vanwege het risico op vorming van bijtende stoffen en gevaar van brandwonden.
Gelijktijdig gebruik van producten die zilver, waterstofperoxide en taurolidine bevatten leidt tot een verminderde werking van deze producten. Gelijktijdig gebruik van wondbehandelingsproducten die enzymatische componenten bevatten leidt tot een verminderde werking van beide middelen. Ook in combinatie met eiwitten en andere onverzadigde organische verbindingen kan de werking verminderen.
Gelijktijdig gebruik van desinfectantia met octenidine in dezelfde of aangrenzende gebieden, kan reversibele donkere verkleuringen veroorzaken.
Door de oxidatieve werking van povidonjodium kunnen bepaalde diagnostische testen (zoals testen met toluidine en guaiagom en de bepaling van hemoglobine of glucose in urine of ontlasting) fout-positieve uitslagen geven.
Tijdens het gebruik van een povidonjodium-oplossing is de opname van jodium door de schildklier mogelijk verlaagd, dit kan interfereren met testuitslagen (bv. van schildklierscintigrafie, bepaling van eiwitgebonden jood) en de behandeling met radioactief jodium.
Zwangerschap
Jodium passeert de placenta.
Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens.
Farmacologisch effect: Jodium kan overgaan in de foetale circulatie en de schildklierfunctie van de foetus beïnvloeden. Effecten kunnen optreden vanaf de twaalfde zwangerschapsweek, omdat de foetale schildklier vanaf dat moment jodium opneemt.
Advies: Gebruik ontraden.
Zwangerschap
Jodium passeert de placenta.
Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens.
Farmacologisch effect: Jodium kan overgaan in de foetale circulatie en vervolgens de schildklierfunctie van de vrucht beïnvloeden. Effecten kunnen optreden vanaf de twaalfde zwangerschapsweek, omdat de foetale schildklier vanaf dat moment jodium opneemt.
Advies: Gebruik ontraden.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja (tot 50%). Toepassing van kleine hoeveelheden kan leiden tot een hoge dosis vrij jodium in de moedermelk.
Farmacologisch effect: De schildklierfunctie van de zuigeling kan nadelig worden beïnvloed. Van kortdurend gebruik op een klein onbeschadigd huidoppervlak wordt geen nadelige effect bij de zuigeling verwacht.
Advies: Kortdurend gebruik op een klein onbeschadigd huidoppervlak is waarschijnlijk veilig.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja (tot 50%). Toepassing van kleine hoeveelheden kan leiden tot een hoge dosis vrij jodium in de moedermelk door stapeling (melk/plasma-ratio: 15–23).
Farmacologisch effect: De schildklierfunctie van de zuigeling kan negatief worden beïnvloed (hypothyroïdie, struma).
Advies: Bij langdurig gebruik en gebruik op grotere oppervlakken, het gebruik van dit geneesmiddel of het geven van borstvoeding ontraden. Kortdurend gebruik van povidonjodium op een klein huidoppervlak is waarschijnlijk veilig.
Contra-indicaties
- beschadigde huid of wonden;
- slijmvliezen.
Contra-indicaties
- Toepassing op grote huidoppervlakken bij hyperthyroïdie, of andere manifeste schildklieraandoeningen.
Waarschuwingen en voorzorgen
Niet gebruiken op beschadigde huid. Vermijd contact met ogen, slijmvliezen en beschadigde huid vanwege meer kans op branderig gevoel en irritatie (alcohol). Bij incidenteel contact overvloedig spoelen met water. Bij wondjes (waterige) povidonjodium-oplossing gebruiken ter desinfectie aangezien dit veel minder irriteert dan de alcoholische jodiumoplossing.
Bij prematuren en neonaten zeer voorzichtig zijn. Vanwege de hoge doorlaatbaarheid van de huid en de gevoeligheid voor jodium, is er meer kans op een (voorbijgaande) schildklierfunctiestoornis.
Niet toepassen in plaats van tetanusprofylaxe.
Niet gebruiken vóór en ná jodium - en schildkliergerelateerde onderzoeken zoals scintigrafie, en/of behandeling met radioactief jodium.
Wees voorzichtig bij schildklierafwijkingen en na schildklierziekten.
Jodium kan een overgevoeligheidsreactie zoals huiduitslag of jeuk veroorzaken bij gevoelige personen.
Ophoping vermijden, net als overmatige hoeveelheden: voorkom bij gebruik als desinfectans bij een operatie dat de oplossing afdruipt en ophoopt, bv. in huidplooien of 'onder' de patiënt. Langdurige blootstelling aan de oplossing kan irritatie veroorzaken. In zeldzame gevallen kan het ook ernstige huidaandoeningen zoals chemische brandwonden veroorzaken. In geval van huidirritatie, overgevoeligheid of contacteczeem, onmiddellijk het gebruik staken.
Geeft vlekken op de huid en linnengoed. Verkleuringen van de huid slijten binnen enkele dagen; vlekken op kleding en textiel zijn soms niet te verwijderen.
Contact met metaal (sieraden, brillen) vermijden; jodium tast metaal aan.
De oplossing is ontvlambaar (bevat alcohol); vermijd contact met open vuur.
Waarschuwingen en voorzorgen
Beperk het gebruik bij pasgeborenen tot een minimum; vanwege de hoge doorlaatbaarheid van de huid en de gevoeligheid voor jodium, is er meer kans op hypothyroïdie en is controle van de schildklierfunctie nodig.
Niet gebruiken voor en na jodium- en schildkliergerelateerde onderzoeken (zoals scintigrafie) en/of behandeling met radioactief jodium.
Anafylaxie kan optreden bij gevoelige personen.
Wees voorzichtig bij schildklierafwijkingen en na schildklierziekten.
Vermijd overmatige hoeveelheden en ophoping: voorkom dat bij gebruik als desinfectans bij een operatie de oplossing afdruipt en ophoopt, bv. in huidplooien of 'onder' de patiënt. Langdurige blootstelling aan de oplossing kan irritatie veroorzaken, en in zeldzame gevallen ook ernstige huidaandoeningen zoals chemische brandwonden (als gevolg van ophoping). In geval van huidirritatie, overgevoeligheid of contacteczeem onmiddellijk het gebruik staken.
Vlekken op de huid, linnengoed, wol en zijde zijn met water gemakkelijk te verwijderen. Een lichte verkleuring van sommige kunstvezels verdwijnt na behandeling met verdunde ammonia.
Overdosering
Symptomen
Bij chronische overdosering: hypothyroïdie, eczeem, lever- en nierfunctiestoornissen, neutropenie.
Zie voor meer symptomen en behandeling vergiftigingen.info.
Eigenschappen
Jodium is een breedspectrum desinfectans. Het reageert als een sterk oxiderend medium op moleculair niveau met structurele basiscomponenten van micro-organismen. Het spectrum is breed en omvat (myco)bacteriën, schimmels (vooral Candida spp.), vele virussen en enkele protozoa. De bruine kleur duidt op de aanwezigheid van jodium. Werkingsduur: zolang bruine kleur zichtbaar is.
Het werkingsmechanisme van alcoholen, zoals ethanol, berust op de denaturatie van eiwitten. Alcoholen hebben een sterk bactericide, virucide en fungicide werking en werken optimaal bactericide in een concentratie van 60–90%. De werking op bacteriesporen is gering.
Kinetische gegevens
| Resorptie | gering door de intacte huid, hoger bij een niet-intacte huid en bij prematuren, neonaten en kinderen. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Eigenschappen
Povidonjodium is een breedspectrum-desinfectans met een snelle en lang aanhoudende dodende werking tegen micro-organismen. Op moleculair niveauis het een complex van jodium, gebonden aan dragermateriaal (povidon (polyvinylpyrrolidon, PVP) waaruit het elementair jodium langzaam wordt vrijgegeven (jodiumreservoir). Het vrije jodium reageert als een sterk oxiderend medium met enzymen en structurele basiscomponenten van micro-organismen. Het spectrum is breed en omvat (myco)bacteriën, schimmels (vooral Candida spp.), vele virussen en enkele protozoa. De bruine kleur duidt op de aanwezigheid van jodium. Werkingsduur: zolang bruine kleur zichtbaar is.
Gebonden in het povidonjodiumcomplex verliest jodium grotendeels zijn lokaal irriterende effecten in vergelijking met alcoholische jodiumoplossingen.
Kinetische gegevens
| Resorptie | jodium: gering door de intacte huid, hoger bij een niet-intacte huid en bij prematuren, neonaten en kinderen. |
| Eliminatie | bijna uitsluitend via de nieren. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Groepsinformatie
jodium hoort bij de groep desinfectantia, cutaan.
- benzalkonium (D08AJ01) Vergelijk
- cetrimide/chloorhexidine (D08AC52) Vergelijk
- chloorhexidine (cutaan) (D08AC02) Vergelijk
- chloorhexidine/isopropylalcohol (D08AC52) Vergelijk
- chloorxylenol (D08AE05) Vergelijk
- mecetronium (D08AX53) Vergelijk
- natriumhypochloriet (D08AX07) Vergelijk
- povidonjodium (behaarde hoofdhuid) (D11AC06) Vergelijk
- povidonjodium (cutaan) (D08AG02) Vergelijk
Groepsinformatie
povidonjodium (behaarde hoofdhuid) hoort bij de groep desinfectantia, cutaan.
- benzalkonium (D08AJ01) Vergelijk
- cetrimide/chloorhexidine (D08AC52) Vergelijk
- chloorhexidine (cutaan) (D08AC02) Vergelijk
- chloorhexidine/isopropylalcohol (D08AC52) Vergelijk
- chloorxylenol (D08AE05) Vergelijk
- jodium (D08AG03) Vergelijk
- mecetronium (D08AX53) Vergelijk
- natriumhypochloriet (D08AX07) Vergelijk
- povidonjodium (cutaan) (D08AG02) Vergelijk