Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Natriumfluoride/chloorhexidine XGVS OTC Formularium der Nederlandse Apothekers
- Toedieningsvorm
- Mondspoeling
Bevat: natriumfluoride 1 mg/ml, chloorhexidinedigluconaat 2 mg/ml.
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Duraphat XGVS CP Gaba GmbH
- Toedieningsvorm
- Suspensie voor dentaal gebruik
- Sterkte
- 50 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- ampul 1,6 ml, 10 ml
50 mg/ml komt overeen met 22,6 mg/ml fluoride.
Duraphat CP Gaba GmbH
- Toedieningsvorm
- Tandpasta
- Sterkte
- 5000 ppm
- Verpakkingsvorm
- 51 g
Bevat 5 mg fluoride per gram.
Natriumfluoride mondgel/mondspoeling FNA XGVS OTC Formularium der Nederlandse Apothekers
- Toedieningsvorm
- Mondgel, neutraal 1%
- Sterkte
- 10 mg/g
Conserveermiddel: methylparahydroxybenzoaat.
- Toedieningsvorm
- Mondspoeling (0,05%)
- Sterkte
- 0,5 mg/ml
0,5 mg/ml komt overeen met 0,225 mg/ml fluoride.
- Toedieningsvorm
- Mondspoeling (0,1%)
- Sterkte
- 1 mg/ml
1 mg/ml komt overeen met 0,45 mg/ml fluoride.
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Volgens het advies Cariëspreventie (2011) van het Ivoren Kruis kan, bij wie poetsen niet goed mogelijk is, spoelmiddel of mondspray op basis van fluoride en chloorhexidine uitkomst bieden om plaquegroei te verminderen.
Advies
Het voorschrijven van natriumfluoride ter preventie van cariës is een goede keus.
Indicaties
- Preventie van tandcariës, wanneer tandenpoetsen niet mogelijk is, bijvoorbeeld na mondoperaties of bij mensen met een motorische of verstandelijke beperking.
Indicaties
- Mondspoeling: Preventie van cariës als fluoridebasisadvies tekortschiet.
- Suspensie:
- Preventie van cariës bij kinderen en volwassenen als onderdeel van een uitgebreid preventieprogramma;
- Voor de desensitisatie van overgevoelige elementen als onderdeel van een behandelregime dat tevens het dagelijks gebruik van een geschikte soort tandpasta omvat.
- Tandpasta: Preventie van cariës bij jongeren vanaf 16 jaar en volwassenen, met name bij risico op meerdere vormen van cariës (coronale en/of wortelcariës).
- Mondgel: Preventie van cariës bij hyposalivatie ten gevolge van hoofd-halsbestraling of een systemische ziekte zoals het syndroom van Sjögren.
Doseringen
Cariëspreventie
Volwassenen en kinderen ≥ 6 jaar
2× per dag spoelen met 10 ml gedurende één minuut met onverdund spoelmiddel, daarna de vloeistof uitspugen, niet doorslikken. Bij tandheelkundige ingrepen gebruikelijk 1–2 weken spoelen; bij een gingivitis kan de behandeling tot een maand duren.
Een gemiste spoeling kan desgewenst worden ingehaald, tenzij het bijna tijd is voor de volgende spoeling.
Toediening
- Bij voorkeur ná het ontbijt en vóór het slapen gaan spoelen. De fluoride kan langer doorwerken als de eerste uren niets wordt gegeten of gedronken;
- Doe een gebitsprothese uit voor het spoelen, reinig en leg deze vervolgens een kwartier in spoelvloeistof.
Doseringen
Cariëspreventie
Volwassenen en kinderen > 6 jaar
0,05% natriumfluoride-mondspoeling: 1×/dag, na het tandenpoetsen. Bij voorkeur voor het slapen gaan. Na goed spoelen met ca. 10 ml de vloeistof uitspugen (niet doorslikken) en de volgende 30 min niets eten of drinken. Het is de bedoeling dat de vloeistof door zuigen en stuwen ook de zijvlakken tussen de kiezen en tanden bereikt.
0,1% natriumfluoride-mondspoeling: 1×/week, na het tandenpoetsen. Bij voorkeur voor het slapen gaan. Na goed spoelen met ca. 10 ml de vloeistof uitspugen (niet doorslikken) en de volgende 30 min niets eten of drinken. Het is de bedoeling dat de vloeistof door zuigen en stuwen ook de zijvlakken tussen de kiezen en tanden bereikt.
Suspensie: applicatie door tandarts in een dun laagje op de meest gevoelige tanden. Vóór applicatie overmatige tandplak verwijderen en tanden goed droogmaken. Aanbevolen dosering voor een eenmalige toediening: voor melktanden: tot 0,25 ml (= 5,65 mg fluoride); voor gemengd gebit: tot 0,40 ml (= 9,04 mg fluoride); voor permanent gebit: tot 0,75 ml (= 16,95 mg fluoride). Behandeling iedere 6 maanden herhalen, zo nodig iedere 3 maanden. Tot 4 uur na de behandeling de tanden niet poetsen of op voedsel kauwen; gedurende deze tijd mag wel zacht voedsel en drinken worden geconsumeerd.
Volwassenen en kinderen ≥ 16 jaar
Tandpasta: voorzichtig tandenpoetsen 3×/dag na elke maaltijd gedurende ca. 3 min met een strook van 2 cm tandpasta (3–5 mg fluoride), niet inslikken.
Desensitisatie van overgevoelige elementen
Volwassenen en kinderen > 6 jaar
Suspensie: applicatie door tandarts in een dun laagje op de meest gevoelige tanden. Vóór applicatie overmatige tandplak verwijderen en tanden goed droogmaken. Aanbevolen dosering voor een eenmalige toediening: voor melktanden: tot 0,25 ml (= 5,65 mg fluoride); voor gemengd gebit: tot 0,40 ml (= 9,04 mg fluoride); voor permanent gebit: tot 0,75 ml (= 16,95 mg fluoride). Bij zeer gevoelige tandhalzen de behandeling 2-3 keer herhalen binnen maximaal enkele dagen. Tot 4 uur na de behandeling de tanden niet poetsen of op voedsel kauwen; gedurende deze tijd mag wel zacht voedsel en drinken worden geconsumeerd.
Cariëspreventie bij hyposalivatie
Volwassenen
Mondgel: bij hoofd-/halsbestraling elke 2 dagen, zo nodig elke dag, aanbrengen; bij systemische ziekten, zoals syndroom van Sjögren de mondgel 1× per week aanbrengen. Aanbrengen op het gebit na het tandenpoetsen met behulp van de individueel vervaardigde fluoridekappen en 5 min laten zitten; na gebruik ten minste 30 min niet eten of drinken. Bij voorkeur aanbrengen voor het slapen gaan.
Bijwerkingen
Gemeld zijn: Meestal reversibele geelbruine tot zwartbruine verkleuring van tong en tanden (ook van vullingen en prothesen). Witte vlekjes of streepjes in het tandglazuur. smaakverandering en branderig gevoel van de tong (beiden voorbijgaand). Desquamatie, zwelling of pijn van het mondslijmvlies, droge mond. Parotitis. Overgevoeligheid (o.a. speekselvloed, mondulcera, stomatitis, erytheem, urticaria en huiduitslag) en anafylaxie (incl. anafylactische shock).
Bijwerkingen
Zelden (0,01–0,1%): overgevoeligheidsreacties (erytheem, urticaria, huiduitslag, stomatitis en mondulcera).
Suspensie: Zeer zelden (< 0,01%): misselijkheid, braken, mondulceraties, stomatitis. Lip-oedeem, angio-oedeem, huidirritatie. Etterende gingivitis. Astma.
Tandpasta: Gemeld is: brandend gevoel in de mond.
Interacties
Chloorhexidine is niet verenigbaar met anion-actieve stoffen die normaliter in tandpasta aanwezig zijn (bv. detergentia zoals natrium-laurylsulfaat).
Interacties
Er zijn van dit middel geen interacties bekend.
Zwangerschap
Teratogenese: Bij de mens onvoldoende gegevens (natriumfluoride). Bij dieren is bij zeer hoge doses (systemisch) reproductietoxiciteit gemeld (natriumfluoride).
Farmacologisch effect: Het middel wordt niet doorgeslikt, waardoor het zeer beperkt in het maag-darmkanaal beschikbaar is voor opname. Bovendien wordt chloorhexidine nauwelijks opgenomen vanuit het maag-darmkanaal.
Advies: Kan waarschijnlijk veilig worden gebruikt.
Zwangerschap
Teratogenese: Bij de mens geen aanwijzingen voor schadelijkheid.
Advies: Kan overeenkomstig het voorschrift worden gebruikt.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Onbekend (chloorhexidine). Ja, in geringe mate (natriumfluoride).
Farmacologisch effect: Het middel wordt niet doorgeslikt, waardoor het zeer beperkt in het maag-darmkanaal beschikbaar is voor opname bij de moeder. Bovendien wordt chloorhexidine nauwelijks opgenomen vanuit het maag-darmkanaal. Er worden daarom geen effecten bij de zuigeling verwacht.
Advies: Kan veilig worden gebruikt.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja, in geringe mate.
Advies: Kan volgens voorschrift worden gebruikt.
Contra-indicaties
Er zijn voor dit middel geen contra-indicaties bekend.
Contra-indicaties
Voor suspensie:
- ulcererende gingivitis;
- stomatitis;
- asthma bronchiale.
Waarschuwingen en voorzorgen
Bij speekselvloed, pijn, irritatie, zwelling, mondulcera of stomatitis het gebruik staken; laat de patiënt contact opnemen met de tandarts. Ook in geval van aanhoudende klachten van smaakverandering en branderig gevoel van de tong.
De (reversibele) bruinverkleuring van tanden en tong is sterker bij aanwezigheid van tannine in de mond (zoals na drinken van thee, koffie, rode wijn) en kan grotendeels worden voorkomen door ruim voor het gebruik de tanden te poetsen (of het kunstgebit te reinigen met een kunstgebitreiniger). Er is geen adequate wijze anders dan polijsten om de verkleuring van gebitselementen te doen verdwijnen. De tongverkleuring verdwijnt nadat het gebruik wordt gestopt.
Fluorose (gevlekt glazuur, zebratanden) kan bij kinderen ontstaan door overmatig gebruik van fluoride tijdens de tandvorming. De kwetsbare leeftijdsfase ligt met name tussen ½ en 4½ jaar, omdat in die periode het later zichtbare glazuur van de snijtanden wordt gevormd. Fluorose kan pas worden opgemerkt na de leeftijd van ca. 6 jaar, wanneer de blijvende tanden zijn doorgebroken.
Wasadvies: Als een kledingstuk of beddengoed in contact is geweest met chloorhexidine, kunnen na het wassen met een chloorbevattend wasmiddel, bruine niet-verwijderbare vlekken ontstaan. Deze vlekken zijn te voorkomen door te bleken met perboraat.
Waarschuwingen en voorzorgen
Vóór starten van de behandeling met een fluoride-bevattend geneesmiddel, moet een beoordeling worden gedaan van de totale fluoride-inname (d.w.z. drinkwater, gefluorideerd zout, andere fluoride-bevattende geneesmiddelen zoals tabletten, druppels, kauwgom of tandpasta).
Cariëspreventie bij hyposalivatie (zoals bij bestraling van het hoofd-/halsgebied of syndroom van Sjögren) moet plaatsvinden via een pH-neutrale gel (natriumfluoride-mondgel neutraal 1% FNA). De fluoridegels van Duraphat zijn zwak zuur (pH 4-5), omdat bij een dergelijke pH fluoride beter wordt opgenomen in het glazuur. Onder normale omstandigheden wordt het zuur vrij snel door het speeksel geneutraliseerd, zodat de gebruiker er geen hinder van ondervindt. Bij patiënten met hyposalivatie kan een zure gel het tandvlees echter sterk irriteren en erytheem en zweren veroorzaken. Bovendien is het remineraliserende vermogen bij hyposalivatie sterk gereduceerd, waardoor tijdens de applicatie opgelost tandmateriaal onvoldoende kan herstellen.
Fluorose (gevlekt glazuur, zebratanden) kan bij kinderen ontstaan door overmatig gebruik van fluoride tijdens de tandvorming. De kwetsbare leeftijdsfase ligt met name tussen ½ en 4½ jaar, omdat in die periode het later zichtbare glazuur van de snijtanden wordt gevormd. Fluorose kan pas worden opgemerkt na de leeftijd van ca. 6 jaar, wanneer de blijvende tanden zijn doorgebroken.
Suspensie: De applicatie van de suspensie niet uitvoeren bij patiënten met een lege maag. Geen hoge dosis van andere fluoridepreparaten, zoals fluoridegels, gebruiken op de dag van de applicatie. Toediening van fluoridesupplementen staken gedurende een aantal dagen na applicatie.
Tandpasta: Tijdens de behandeling het gebruik van fluoridetabletten, druppels, kauwgom, gels of vernissen en gefluorideerd water of zout vermijden. Raadpleeg voor gebruik een tandarts, apotheker of mondhygiënist. Niet gebruiken bij kinderen < 16 jaar.
Overdosering
Symptomen
natriumfluoride: acute intoxicatie: transpiratie, hypersalivatie, maag-darmstoornissen zoals misselijkheid, braken, buikpijn en diarree, en in ernstiger gevallen hypomagnesiëmie, hypocalciëmie, hyperkaliëmie, hartritmestoornissen, tremoren, tetanie, convulsies, ademhalingsstoornissen, hypotensie, shock en hartstilstand kunnen optreden. De geschatte toxische dosis is vanaf 5–10 mg fluoride/kg lichaamsgewicht (= 11–22 mg natriumfluoride/kg). Met name bij kinderen bestaat gevaar voor acute intoxicatie, door snoepen van fluoridetandpasta, tandgel of tabletjes, of drinken van natriumfluoride-mondspoeling. Duraphat tandpasta bevat tevens menthol, dat vooral bij zuigelingen en kinderen bij inname in grote hoeveelheden convulsies kan veroorzaken. Chloorhexidine: Alleen lokaal: lichte irritatie van slijmvliezen, mogelijk misselijkheid en braken (chloorhexidine wordt nauwelijks opgenomen vanuit het maag-darmkanaal).
Therapie
Melk drinken.
Neem voor meer informatie over een intoxicatie met dit middel contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.
Overdosering
Symptomen
acute intoxicatie: transpiratie, hypersalivatie, maag-darmstoornissen zoals misselijkheid, braken, buikpijn en diarree, en in ernstiger gevallen hypomagnesiëmie, hypocalciëmie, hyperkaliëmie, hartritmestoornissen, tremoren, tetanie, convulsies, ademhalingsstoornissen, hypotensie, shock en hartstilstand kunnen optreden. De geschatte toxische dosis is vanaf 5–10 mg fluoride/kg lichaamsgewicht (= 11–22 mg natriumfluoride/kg). Met name bij kinderen bestaat gevaar voor acute intoxicatie, als gevolg van snoepen van fluoridetandpasta, tandgel of tabletjes, of drinken van natriumfluoride-mondspoeling. Duraphat tandpasta bevat tevens menthol, dat vooral bij zuigelingen en kinderen bij inname in grote hoeveelheden convulsies kan veroorzaken.
Voor meer informatie over symptomen en de behandeling van een intoxicatie met natriumfluoride, zie toxicologie.org of vergiftigingen.info.
Eigenschappen
Chloorhexidine heeft een bactericide werking tegen schadelijke bacteriën in de mondholte en voorkomt zo het ontstaan van tandplak. Natriumfluoride versterkt de tanden en beschermt het tandglazuur, doordat fluoride de demineralisatie van het tandoppervlak remt en de remineralisatie bevordert.
Kinetische gegevens
| Resorptie | Natriumfluoride: na accidentele orale inname snel en uitgebreid (90–100%); chloorhexidine: niet of nauwelijks. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Eigenschappen
Als na het doorbreken van een tand of kies plaatselijk natriumfluoride wordt aangebracht, neemt de cariësvorming af doordat de demineralisatie van het tandoppervlak wordt geremd en de remineralisatie wordt bevorderd, terwijl tegelijkertijd het cariogene microbiële proces wordt geremd.
Kinetische gegevens
| Resorptie | na accidentale orale inname snel en uitgebreid (90–100%). |
| T max | binnen 30–60 min. |
| V d | ca. 1 l/kg. |
| Eliminatie | vnl. met de urine, in geringe mate met de feces en zweet. |
| T 1/2el | 2–9 uur. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Groepsinformatie
natriumfluoride/chloorhexidine hoort bij de groep fluoriden.
Groepsinformatie
natriumfluoride (cariësprofylaxe) hoort bij de groep fluoriden.