Samenstelling

Raadpleeg voor hulpstoffen een apotheker.

Natriumhypochlorietsmeersel FNA (actief chloor als natriumhypochlorietoplossing) Formularium der Nederlandse Apothekers

Toedieningsvorm: Smeersel (0,25%)
Sterkte: 2,38 mg/g

Basis: emulsie van water en vloeibare paraffine.

Uitleg symbolen

XGVS	Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS).
OTC	'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel.
Bijlage 2	Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering.
Aanvullende monitoring	Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb.

Samenstelling

Raadpleeg voor hulpstoffen een apotheker.

Jodiumoplossing 1%, alcoholisch FNA XGVS OTC Formularium der Nederlandse Apothekers

Toedieningsvorm: Alcoholische oplossing
Sterkte: 10 mg/g

Bevat tevens natriumjodide 12,5 mg/g. Basis: alcohol 70% v/v.

Uitleg symbolen

XGVS	Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS).
OTC	'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel.
Bijlage 2	Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering.
Aanvullende monitoring	Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb.

Advies

Zie voor aanbevelingen in de preventie en behandeling van decubitus de V&VN-Richtlijn Decubitus (2021) op venv.nl.

Volgens de NHG-Standaard Decubitus (2015) wordt het gebruik van lokale antiseptica zoals natriumhypochloriet ter behandeling van infecties bij decubitus ulcera afgeraden. Uit in-vitro-onderzoek blijkt dat de middelen cytotoxisch zijn voor cellen die essentieel zijn voor het wondgenezingsproces, zoals fibroblasten, keratinocyten en leukocyten. Natriumhypochloriet alleen toepassen als er geen geschikte alternatieven voorhanden zijn.

Advies

Volgens de WIP (Werkgroep Infectie Preventie)-richtlijn Desinfectie van huid en slijmvliezen (2013) op RIVM.nl is het advies om voor huiddesinfectie een desinfectans op basis van alcohol (60–90%) te gebruiken, met óf zonder toevoeging van 0,5% chloorhexidine of 1% jodium. De richtlijn beveelt voor desinfectie van slijmvliezen chloorhexidine 0,2–1% in water, of povidonjodium 10% in water, aan. De WIP heeft begin 2017 zijn activiteiten gestaakt.

De NVDV-richtlijn Infectiepreventiemaatregelen bij dermatochirurgische ingrepen (2020) beveelt een pre-desinfectans op basis van alcohol (60–90%) met óf zonder toevoegingen aan (conform de WIP–richtlijn Desinfectie van huid en slijmvliezen). De chirurg dient daarbij rekening te houden met corneatoxiciteit van alcohol, jodiumallergieën en (tijdelijke) verkleuringen die een ingreep kunnen hinderen.

Indicaties

Desinfectie van (necrotische) ulcera, zoals bij ulcus cruris venosum en decubituswonden graad III en IV.

Indicaties

Desinfectie van de intacte huid vóórafgaand aan injecties, operaties, incisies of andere huidbeschadigingen.

Doseringen

Vooraf randen van de wond insmeren met zinkoxidezalf of zinkoxidepasta.

Klap alles open Klap alles dicht

(Necrotische) ulcera en decubitus

2×/dag een met het natriumhypochlorietsmeersel geïmpregneerd gaas ten minste 1 uur in de wond leggen; wond afdekken met vaseline- of paraffinegaas en vochtdoorlatend wonddekkend verband. Na ten minste 1 uur het met het natriumhypochlorietsmeersel geïmpregneerd gaas verwijderen en de wond spoelen met water of fysiologische zoutoplossing. Vervolgens de wond afdekken met vaseline- of paraffinegaas en vochtdoorlatend verband en laten zitten tot de volgende behandeling. De behandeling voortzetten totdat de wond rood granulerend is.

Bij een vergeten dosis deze alsnog aanbrengen tenzij het minder dan 4 uur duurt voor de volgende dosis op het gebruikelijke tijdstip. Sla dan de vergeten behandeling over en ga verder met het normale behandelschema.

Toediening: vóór gebruik fles goed schudden. Vóór het aanbrengen eerst wegwerphandschoenen aantrekken om irritatie aan de handen te voorkomen.

Doseringen

Klap alles open Klap alles dicht

Desinfectie van de intacte huid

Volwassenen en kinderen

1–2 ml oplossing op de te ontsmetten huid aanbrengen.

Bij prematuren en neonaten het gebruik beperken tot het absolute minimum: zie voor meer informatie de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen.

Toediening

Breng de oplossing aan door druppelen of met watten of een gaasje;
Vermijd contact met de beschadigde huid, ogen en slijmvliezen;
Ca. een minuut vóór de ingreep aanbrengen zodat de alcohol is verdampt.

Bijwerkingen

Zeer vaak (> 10%): irritatie, pijn, erytheem en oedeem van de gezonde huid rondom de wond; daarom vóór gebruik de gezonde huid beschermen door zinkoxidezalf of -smeersel op de wondranden aan te brengen.

Soms (< 1%): overgevoeligheid.

Bij lokale toepassing kunnen bloedstolsels oplossen en bloedingen optreden.

Bijwerkingen

Zeer vaak (> 10%): Pijnlijke irritatie bij contact met wondjes, huidplooien en slijmvliezen; zie voor meer informatie de rubriek Contra-indicaties en Waarschuwingen en voorzorgen. Huidverkleuring.

Soms (0,1-1%): huidverbranding bij toepassing onder occlusie (luchtdicht afgedekt, huidplooien). Hypothyroïdie (bij meermaals gebruik op grote oppervlakken of bij pasgeborenen); zie voor meer informatie de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen. Overgevoeligheid.

Interacties

Natriumhypochlorietsmeersel en andere huidmiddelen kunnen elkaars werking beïnvloeden; geen andere huidmiddelen in de wond gebruiken. De randen van de wond kunnen wel worden beschermd met zinkoxidezalf of -smeersel.

Interacties

Vermijd gelijktijdig gebruik met lokale middelen die kwik bevatten, vanwege het risico op vorming van bijtende stoffen en gevaar van brandwonden.

Gelijktijdig gebruik van producten die zilver, waterstofperoxide en taurolidine bevatten leidt tot een verminderde werking van deze producten.

Zwangerschap

Teratogenese: Ruime ervaring bij de mens geeft geen aanwijzingen voor schadelijkheid.

Advies: Kan volgens voorschrift worden gebruikt.

Informatie van Lareb over dit middel bij zwangerschap

Zwangerschap

Jodium passeert de placenta.

Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens.

Farmacologisch effect: Jodium kan overgaan in de foetale circulatie en de schildklierfunctie van de foetus beïnvloeden. Effecten kunnen optreden vanaf de twaalfde zwangerschapsweek, omdat de foetale schildklier vanaf dat moment jodium opneemt.

Advies: Gebruik ontraden.

Informatie van Lareb over dit middel bij zwangerschap

Lactatie

Overgang in de moedermelk: Nee. Ruime ervaring bij vrouwen die borstvoeding geven laat geen nadelige effecten zien bij de zuigeling.

Advies: Kan volgens voorschrift worden gebruikt.

Overig: bij gebruik in de buurt van de tepel direct na de voeding aanbrengen; tepel en borst eerst goed wassen voor een volgende voeding.

Informatie van Lareb over dit middel bij lactatie

Lactatie

Overgang in de moedermelk: Ja (tot 50%). Toepassing van kleine hoeveelheden kan leiden tot een hoge dosis vrij jodium in de moedermelk.

Farmacologisch effect: De schildklierfunctie van de zuigeling kan nadelig worden beïnvloed. Van kortdurend gebruik op een klein onbeschadigd huidoppervlak wordt geen nadelige effect bij de zuigeling verwacht.

Advies: Kortdurend gebruik op een klein onbeschadigd huidoppervlak is waarschijnlijk veilig.

Informatie van Lareb over dit middel bij lactatie

Contra-indicaties

Rood granulerende wond; zie de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen.

Contra-indicaties

beschadigde huid of wonden;
slijmvliezen.

Waarschuwingen en voorzorgen

Vertraagde wondgenezing: bij in vitro-onderzoek is natriumhypochloriet toxisch voor fibroblasten, neutrofielen en endotheelcellen gebleken, waardoor de ontstekingsreactie mogelijk wordt verlengd en endotheelcellen worden beschadigd. De literatuur is echter niet eenduidig over een negatief effect van antiseptica zoals natriumhypochloriet op de wondgenezing. Een eventueel nadelig effect op granulatieweefsel is afhankelijk van de gebruikte concentratie en bij sommige antiseptica, mits voldoende verdund, afwezig.

Natriumhypochloriet is een basische stof. Bij mengen met zuren en bij contact met metalen oppervlakten kunnen zuren vrijkomen en chloorgas.

Natriumhypochloriet werkt blekend op kleding, beddengoed en op haren.

Waarschuwingen en voorzorgen

Niet gebruiken op beschadigde huid. Vermijd contact met ogen, slijmvliezen en beschadigde huid vanwege meer kans op branderig gevoel en irritatie (alcohol). Bij incidenteel contact overvloedig spoelen met water. Bij wondjes (waterige) povidonjodium-oplossing gebruiken ter desinfectie aangezien dit veel minder irriteert dan de alcoholische jodiumoplossing.

Bij prematuren en neonaten zeer voorzichtig zijn. Vanwege de hoge doorlaatbaarheid van de huid en de gevoeligheid voor jodium, is er meer kans op een (voorbijgaande) schildklierfunctiestoornis.

Niet toepassen in plaats van tetanusprofylaxe.

Niet gebruiken vóór en ná jodium - en schildkliergerelateerde onderzoeken zoals scintigrafie, en/of behandeling met radioactief jodium.

Wees voorzichtig bij schildklierafwijkingen en na schildklierziekten.

Jodium kan een overgevoeligheidsreactie zoals huiduitslag of jeuk veroorzaken bij gevoelige personen.

Ophoping vermijden, net als overmatige hoeveelheden: voorkom bij gebruik als desinfectans bij een operatie dat de oplossing afdruipt en ophoopt, bv. in huidplooien of 'onder' de patiënt. Langdurige blootstelling aan de oplossing kan irritatie veroorzaken. In zeldzame gevallen kan het ook ernstige huidaandoeningen zoals chemische brandwonden veroorzaken. In geval van huidirritatie, overgevoeligheid of contacteczeem, onmiddellijk het gebruik staken.

Geeft vlekken op de huid en linnengoed. Verkleuringen van de huid slijten binnen enkele dagen; vlekken op kleding en textiel zijn soms niet te verwijderen.

Contact met metaal (sieraden, brillen) vermijden; jodium tast metaal aan.

De oplossing is ontvlambaar (bevat alcohol); vermijd contact met open vuur.

Eigenschappen

Natriumhypochloriet heeft een breed spectrum en werkt snel. De werkzaamheid wordt bepaald door de concentratie hypochloorzuur (HOCl). De microbicide werking berust waarschijnlijk op eiwitdenaturatie en inactivering van nucleïnezuren. Natriumhypochloriet heeft tevens een losmakend en oplossend effect op necrotisch weefsel; bloedstolsels worden echter ook opgelost en de bloedstolling vertraagt. De 'chloorlucht' van het smeersel vermindert de onaangename wondgeur. Vloeibare paraffine dekt de wond af en gaat hechting tegen van verbandmateriaal aan de wond.

Eigenschappen

Jodium is een breedspectrum desinfectans. Het reageert als een sterk oxiderend medium op moleculair niveau met structurele basiscomponenten van micro-organismen. Het spectrum is breed en omvat (myco)bacteriën, schimmels (vooral Candida spp.), vele virussen en enkele protozoa. De bruine kleur duidt op de aanwezigheid van jodium. Werkingsduur: zolang bruine kleur zichtbaar is.

Het werkingsmechanisme van alcoholen, zoals ethanol, berust op de denaturatie van eiwitten. Alcoholen hebben een sterk bactericide, virucide en fungicide werking en werken optimaal bactericide in een concentratie van 60–90%. De werking op bacteriesporen is gering.

Kinetische gegevens

Resorptie

gering door de intacte huid, hoger bij een niet-intacte huid en bij prematuren, neonaten en kinderen.

Uitleg afkortingen

F	biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt)
T _max	tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening
V _d	verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam)
T _1/2	plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren)
T _1/2el	plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd

natriumhypochloriet

jodium

Samenstelling