Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Emylif XGVS Zambon Nederland bv
- Toedieningsvorm
- Film, oridispergeerbaar
- Sterkte
- 50 mg
Glentek Glenmark Pharmaceuticals Europe Ltd
- Toedieningsvorm
- Tablet, omhuld
- Sterkte
- 50 mg
Rilutek Sanofi SA
- Toedieningsvorm
- Tablet, omhuld
- Sterkte
- 50 mg
Riluzol Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Tablet, omhuld
- Sterkte
- 50 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Tetmodis AOP Orphan Pharmaceuticals AG
- Toedieningsvorm
- Tablet
- Sterkte
- 25 mg
Xenazine Bausch Health Ireland
- Toedieningsvorm
- Tablet
- Sterkte
- 25 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Amyotrofische laterale sclerose (ALS) is een progressieve en fatale neurodegeneratieve ziekte. Voorlichting en ondersteuning zijn essentieel in de begeleiding van patiënten met ALS. Medicamenteus is riluzol het enige medicijn op de markt met een bewezen gunstig effect op het beloop van ALS. Riluzol verlengt de levensduur met 2–3 maanden en heeft een positief effect op de bulbaire (orofaryngeale) functie en die van de extremiteiten, maar geen effect op de spierkracht. Het is aangetoond dat riluzol werkzaam is in het beginstadium van de ziekte. Werkzaamheid in het late stadium is niet aangetoond. Naast behandeling met riluzol is bij ALS symptoombestrijding van groot belang.
Advies
Als bij patiënten met chorea, bij de ziekte van Huntington die geen psychose hebben, antipsychotica in lage dosering te veel bijwerkingen geven of onvoldoende werkzaam zijn, kan tetrabenazine worden geprobeerd. Gewezen wordt op de toxiciteit van tetrabenazine.
Indicaties
- Amyotrofische laterale sclerose (ALS) bij volwassenen (ter verlenging van de levensduur of van de tijd tot mechanische beademing).
Voor riluzol is niet aangetoond dat het tijdens de late stadia van ALS werkzaam is. Er zijn geen aanwijzingen voor een therapeutisch effect op motoriek, longfunctie, spierkracht of motorische symptomen.
Gerelateerde informatie
Indicaties
- Chorea bij de ziekte van Huntington.
Doseringen
Controleer vóór begin van de behandeling de leverfunctie (ALAT, ASAT, γ-GT).
ALS
Volwassenen (incl. ouderen)
50 mg elke 12 uur.
Bij nierfunctiestoornis: geen dosisaanpassing nodig.
Bij leverfunctiestoornis: bij transaminase-uitgangswaarden in serum > 3× ULN is gebruik gecontra-indiceerd; in andere gevallen is voorzichtigheid geboden en is controle van leverenzymen nodig.
Toediening
- de tablet heel doorslikken met water of fijngemalen met ruim water innemen;
- voor de orodispergeerbare film:
- zorg voor schone en droge handen, zodat de film niet aan de vingers blijft kleven;
- haal de film uit het foliesachet;
- plaats de film op de tong, deze zal dan aan de tong kleven en oplossen;
- de film niet vouwen, niet innemen met vloeistoffen, niet kauwen of uitspugen;
- tijdens oplossen mag de patiënt niet praten;
- na toediening de handen wassen.
Doseringen
Chorea bij de ziekte van Huntington
Volwassenen
Xenazine: Begindosering 12,5 mg per dag; op geleide van effect en/of bijwerkingen gedurende een periode van 7 weken titreren tot max. 100 mg per dag. De dagelijkse dosis wordt verdeeld over 3 giften. Indien er bij gebruik van 100 mg/dag geen verbetering is opgetreden heeft verdere behandeling geen zin.
Tetmodis: Begindosering 12,5 mg 1–3× per dag; op geleide van effect en/of bijwerkingen om de 3–4 dagen verhogen met 12,5 mg tot max. 200 mg per dag. Indien na 7 dagen met 200 mg/dag geen verbetering is opgetreden heeft verdere behandeling geen zin.
Verminderde nierfunctie: er is geen onderzoek gedaan.
Bij ouderen is er geen onderzoek gedaan.
Bijwerkingen
Zeer vaak (> 10%): asthenie, misselijkheid, abnormale leverfunctietesten (meestal binnen de eerste 3 mnd. van behandeling: frequenter bij Aziatische patiënten). Bij de orodispergeerbare film ook: orale hypo-esthesie.
Vaak (1-10%): hoofdpijn, duizeligheid, orale paresthesie, slaperigheid, tachycardie, diarree, buikpijn, braken, pijn.
Soms (0,1-10%): anemie, anafylactische reacties, angio-oedeem, interstitiële longziekte, pancreatitis.
Verder zijn gemeld: Ernstige neutropenie, hepatitis en rash.
Bijwerkingen
Zeer vaak (> 10%): depressie, slaperigheid, parkinsonisme (evenwichtsstoornis), beven, speekselvloed.
Vaak (1-10%): agitatie, angst, slapeloosheid, verwardheid, hypotensie, slikproblemen, misselijkheid, braken diarree, obstipatie.
Soms (0,1-1%): veranderd bewustzijn, ernstige extrapiramidale symptomen, hypothermie.
Zeer zelden (< 0,01%): pneumonie, leukopenie, agressie, woede, suïcidaal gedrag, suïcidepoging, verminderde eetlust, dehydratie, neuroleptisch maligne syndroom, oculogyrische crisis, fotofobie, huiduitslag, jeuk, urticaria, gewichtsafname, vallen, beschadiging van skeletspieren.
Verder zijn gemeld: desoriëntatie, rusteloosheid, slaapstoornis, ataxie, acathisie, dystonie, geheugenverlies, duizeligheid, orthostatische hypotensie, bradycardie, hypertensieve crisis, droge mond, transpiratie, onregelmatige menstruele cyclus, vermoeidheid, zwakte, hypothermie.
Interacties
Remmers van CYP1A2 (tricyclische antidepressiva, fluvoxamine, theofylline, chinolonen, diazepam, diclofenac en coffeïne) verminderen mogelijk de eliminatiesnelheid van riluzol. Inductoren van CYP1A2 (rifampicine en omeprazol) versnellen mogelijk de eliminatie van riluzol.
Interacties
Gelijktijdig gebruik met MAO-remmers is gecontra-indiceerd, en gebruik binnen twee weken ervoor of erna wordt afgeraden om het risico van een hypertensieve crisis uit te sluiten.
Combinatie met tricyclische antidepressiva, alcohol, opioïden, β-blokker, antihypertensiva, hypnotica en antipsychotica wordt afgeraden.
De werking van levodopa wordt geremd.
De werking van alcohol en andere centraal dempende stoffen kan worden versterkt.
Gelijktijdig gebruik met antipsychotica kan leiden tot significante dopaminedepletie en controle op parkinsonisme is aangewezen.
Omdat tetrabenazine en zijn metabolieten CYP2D6 kunnen remmen, zijn interacties met middelen (metoprolol, amitryptiline, imipramine, haloperidol, risperidon) die via dit enzym worden omgezet, mogelijk. CYP2D6-remmers (fluoxetine, paroxetine, terbinafine, moclobemide, kinidine) kunnen tot verhoogde plasmaconcentraties van de actieve metaboliet dihydrotetrabenazine leiden.
Wees voorzichtig met middelen die het QTcinterval verlengen (klasse Ia- en III-anti-aritmica, arseentrioxide, chloroquine, chloorpromazine, claritromycine, domperidon, droperidol, erytromycine, haloperidol, methadon, pentamidine, pimozide en sotalol).
Zwangerschap
Teratogenese: Bij de mens, ontbreekt klinische ervaring.
Advies: Gebruik is gecontra-indiceerd tijdens de zwangerschap.
Zwangerschap
Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens. Bij dieren: reproductietoxiciteit.
Advies: Gebruik ontraden.
Vruchtbaarheid: Bij dieren is verlengde cycluslengte en vertraging in vruchtbaarheid waargenomen.
Overig: Een vruchtbare vrouw dient adequate anticonceptieve maatregelen te nemen gedurende de therapie.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja, bij dieren.
Advies: Het gebruik van dit geneesmiddel of het geven van borstvoeding is gecontra-indiceerd.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Onbekend.
Advies: Het gebruik van dit geneesmiddel of het geven van borstvoeding is gecontra-indiceerd.
Contra-indicaties
- Gestoorde leverfunctie; transaminase-uitgangswaarden in serum van meer dan 3× ULN, verhoogd bilirubinegehalte.
- Zie voor (meer) contra-indicaties de rubriek Zwangerschap/Lactatie.
Contra-indicaties
- parkinsonisme, hypokinetisch rigide syndroom;
- suïcidaal gedrag in de voorgeschiedenis;
- onbehandelde of niet-effectief behandelde depressie;
- leverfunctiestoornis;
- feochromocytoom;
- prolactine-afhankelijke tumoren (borstkanker, hypofysetumor).
Zie voor meer contra-indicaties de rubrieken Interacties en Lactatie.
Waarschuwingen en voorzorgen
Wees voorzichtig bij een afwijkende leverfunctie in de anamnese of bij licht verhoogde transaminasewaarden in serum. Bepaal de transaminasen (incl. ALAT) in serum vóór en tijdens de therapie: maandelijks gedurende de eerste drie maanden van behandeling, daarna iedere drie maanden gedurende de rest van het eerste jaar en vervolgens periodiek. Controleer frequenter bij verhoging van de waarden. Staak de therapie indien de ALAT-waarden stijgen tot 5× ULN en dien riluzol niet op een later tijdstip opnieuw aan deze patiënten toe.
Neutropenie: Bij optreden van koorts direct de witte bloedcellen controleren. In geval van neutropenie de behandeling onmiddellijk staken.
Bij optreden van ademhalingssymptomen (droge hoest, dyspneu) radiografie van de borstkast uitvoeren; bij aanwijzingen voor interstitiële longziekte de behandeling onmiddellijk staken.
Onderzoeksgegevens: Toepassing bij kinderen en mensen met gestoorde nierfunctie is niet onderzocht.
Sigarettenrook en nuttigen van op houtskool geroosterd voedsel versnellen de eliminatie van riluzol.
Bij de orodispergeerbare film:
- wees voorzichtig met inname van voedsel als orale hypo-esthesie optreedt; hypesthie kan binnen 1 min optreden en 40 min aanhouden;
- wees voorzichtig bij patiënten met ernstige sialorroe of dysfagie.
Fructose in de orodispergeerbare film kan de tanden beschadigen.
Dit middel kan invloed hebben op de rijvaardigheid en het vermogen om machines te bedienen. Raadpleeg ‘Rij Veilig met Medicijnen’ van het IVM.
Waarschuwingen en voorzorgen
Wees voorzichtig bij lever- of nierfunctiestoornis, een aangeboren lang QT-syndroom en bij cardiale aritmieën in de anamnese.
Wees voorzichtig bij depressie of suïcdaal gedrag in de anamnese. Monitor patiënten op het optreden van suïcidaal gedrag en instrueer verzorgers dit te melden. Bij optreden van depressie of suïcidaal gedrag, de dosering verlagen en/of antidepressieve behandeling starten; in ernstige gevallen stoppen met tetrabenazine.
Bij vermoeden van neuroleptisch maligne syndroom (symptomen zijn psychische veranderingen, stijfheid, hyperthermie, autonome disfunctie en verhoogde creatinekinasespiegel.) het gebruik staken; bij hernieuwde behandeling na herstel de patiënt intensief monitoren op terugkeer van neuroleptisch maligne syndroom.
Bij optreden van sedatie en parkinsonisme de dosering verlagen.
Bij een klinische verdenking van symptomatische hyperprolactinemie nader laboratoriumonderzoek instellen en staken van de behandeling overwegen.
Onderzoeksgegevens: Tetrabenazine is niet onderzocht bij patiënten met een recente anamnese van myocardinfarct of instabiele hartaandoeningen. Gebruik bij kinderen wordt niet aanbevolen omdat bij deze groep geen specifieke onderzoeken zijn uitgevoerd. Bij ouderen ontbreekt specifiek onderzoek.
Dit middel kan invloed hebben op de rijvaardigheid en het vermogen om machines te bedienen. Raadpleeg ‘Rij Veilig met Medicijnen’ van het IVM.
Overdosering
Symptomen
In geïsoleerde gevallen acute toxische encefalopathie met stupor, coma en methemoglobinemie.
Neem voor informatie over een vergiftiging met riluzol contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.
Overdosering
Symptomen
Acute dystonie, oligurische crisis, misselijkheid, braken, diarree, hyperhidrose, hypotensie, verwardheid, hallucinaties, hypothermie, sedatie, rubor en tremor.
Therapie
Neem voor meer informatie over een vergiftiging met tetrabenazine contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.
Eigenschappen
Riluzol vertraagt het progressieve proces bij amyotrofische laterale sclerose (ALS) vermoedelijk door remming van de neurotransmitter glutamaat in het centrale zenuwstelsel.
Kinetische gegevens
| Resorptie | snel; 17% minder na vetrijke maaltijd. |
| T max | 60–90 min. |
| Eiwitbinding | 97%. |
| Metabolisering | in de lever o.a. via CYP1A2 tot de inactieve metaboliet N-hydroxy-riluzol en inactieve metabolieten. |
| Eliminatie | vnl. met de urine. |
| T 1/2el | 9–15 uur. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Eigenschappen
Remt de heropname van monoaminen in de eindblaasjes van de presynaptische centrale neuronen door binding aan de vesiculaire monoamine transporter (VMAT-2). Hierdoor ontstaat depletie van monoaminen zoals dopamine, waardoor hypokinesie optreedt, die de chorea dempt. Het heeft een korte werkingsduur en nauwelijks perifere werking.
Kinetische gegevens
| F | is laag (ca. 5%) en onregelmatig; het heeft een groot 'first pass'-effect. |
| T max | 1½ uur. |
| V d | 0,6 l/kg. |
| Metabolisering | voornamelijk via CYP2D6 in voornamelijk het evenzeer actieve α- en β-dihydrotetrabenazine, die zelf ook substraat zijn voor dit enzym. |
| Eliminatie | via de urine, als metabolieten (slechts 2% onveranderd). |
| T 1/2el | 4–5 uur (α-dihydrotetrabenazine); 2–4 uur (β-dihydrotetrabenazine). |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Groepsinformatie
riluzol hoort bij de groep middelen voor het zenuwstelsel, overige.
Groepsinformatie
tetrabenazine hoort bij de groep middelen voor het zenuwstelsel, overige.