Samenstelling

Samenstelling

Advies

Geef bij een ernstige longaanval van astma bij volwassenen en kinderen (die ABCDE-stabiel zijn) salbutamol en eventueel bij volwassenen ook ipratropium. Geef tevens een orale predniso(lo)nkuur. Start bij een minder ernstige longaanval van astma bij volwassenen een kortwerkende β₂-sympathicomimeticum (SABA) of verhoog de dosis. Overweeg daarnaast te starten met inhalatiecorticoteroïde (ICS) of formoterol-ICS of verhoog de dosis. Overweeg een orale predniso(lo)nkuur op basis van eerdere ervaring.

Bij COPD is verreweg de belangrijkste interventie stoppen met roken, naast andere leefstijladviezen zoals meer bewegen. De medicamenteuze behandeling is symptomatisch en een aanvulling op niet-medicamenteuze adviezen; bij weinig klachten of beperkingen kan medicatie achterwege blijven. Behandel infrequente dyspneuklachten bij iemand die geen longaanval heeft gehad, met ‘zo nodig’-gebruik van een kortwerkende luchtwegverwijder, dit is een kortwerkende β₂-receptoragonist (SABA) of muscarine-antagonist (SAMA). Behandel regelmatige dyspneuklachten met een onderhoudsbehandeling van één of meer langwerkende luchtwegverwijders, zoals een langwerkende β₂-receptoragonist (LABA) en/of muscarine-antagonist (LAMA). Overweeg een inhalatiecorticosteroïde (ICS) alléén bij frequente longaanvallen (≥ 2 per jaar), ondanks behandeling met één of meer langwerkende luchtwegverwijders.

Bij een blijvende indicatie voor een combinatietherapie kan een combinatiepreparaat worden overwogen: vanwege gebruiksgemak en ter bevordering van de therapietrouw.

Voor een optimaal effect van geneesmiddelen bij astma en/of COPD is een juiste inhalatietechniek onontbeerlijk. Houd rekening met: patiëntgebonden factoren zoals coördinatie en inspiratiekracht, en milieuaspecten (aerosolen bevatten in verschillende mate een sterk milieubelastend broeikasgas).

Advies

De belangrijkste niet-medicamenteuze adviezen bij astma zijn stoppen met roken en zorgen voor een rookvrije omgeving. Verder is het vermijden van expositie aan allergenen en andere prikkels van groot belang, met name bij allergisch astma. Bij volwassenen is de basis van de medicamenteuze behandeling een inhalatiecorticosteroïde (ICS), al dan niet in combinatie met een langwerkend β₂-sympathicomimeticum (LABA). Het indicatiegebied voor gebruik van een kortwerkend β₂-sympathicomimeticum (SABA) is beperkt; alleen bij zeer weinig frequente astmaklachten (≤ 2×/week overdag) of bij inspanningsklachten is 'zo nodig'-gebruik (max. 2x/week) van een SABA geïndiceerd. Bij kinderen bestaat de behandeling bij weinig frequente klachten (≤ 2×/week overdag) of bij inspanningsklachten uit ‘zo nodig’-gebruik een SABA; bij frequentere klachten deze behandeling combineren met een onderhoudsbehandeling ICS.

Een langwerkend parasympathicolyticum (LAMA) heeft een beperkte plaats als toevoeging aan een LABA en ICS bij moeilijk behandelbaar of ernstig astma.

Indicaties

• Behandeling van bronchospasmen bij chronisch obstructieve longziekte (COPD) bij volwassenen en kinderen ≥ 12 jaar, indien is aangetoond dat een combinatie van salbutamol en ipratropium nodig is in de dosisverhouding van dit combinatiepreparaat.
• Offlabel: ernstige exacerbatie astma, indien tevens sprake is van alarmsymptomen.

Gerelateerde informatie

• COPD, onderhoudsbehandeling
• astma, aanvalsbehandeling

Indicaties

Onderhoudsbehandeling van astma bij volwassenen, die onvoldoende onder controle zijn met een hoge dosis inhalatiecorticosteroïd en een langwerkend β₂-sympathicomimeticum én met daarbij één of meer astma-exacerbaties in het voorgaande jaar.

Gerelateerde informatie

• astma, onderhoudsbehandeling

Doseringen

Toediening: Voor inhalatie toedienen met behulp van 'jetvernevelaars' aangedreven door perslucht of gecomprimeerde zuurstof.

Doseringen

Gemiste dosis: Een overgeslagen dosis als nog zo snel mogelijk innemen. Maximaal één dosis per dag inhaleren.

Verminderde nierfunctie: Bij een lichte tot matige nierfunctiestoornis is een dosisaanpassing niet nodig. Wees voorzichtig bij een ernstige nierfunctiestoornis en dialyse.

Verminderde leverfunctie: Bij een lichte tot matige leverfunctiestoornis is een dosisaanpassing niet nodig. Voor een ernstige leverfunctiestoornis zijn geen gegevens beschikbaar en het gebruik moet daarom worden afgewogen.

Toediening: De capsule niet inslikken. Capsules zijn alleen geschikt voor inhalatie met (bij elk nieuw voorschrift) bijgeleverde inhalator en mogen pas vlak voor gebruik uit de blisterverpakking gehaald worden. Na elke inhalatie de mond spoelen; zie de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen (Orofaryngeale candidiase).

Bijwerkingen

Vaak (1-10%): droge mond, misselijkheid.

Soms (0,1-1%): verhoogde systolische bloeddruk, palpitaties, tachycardie, aritmie. Droge en geïrriteerde keel, smaakverandering, hoesten, dysfonie. (Draai)duizeligheid, hoofdpijn, tremor. Nervositeit. Huidreacties.

Zelden (0,01-0,1%): atriumfibrilleren, supraventriculaire tachycardie, myocardischemie, verlaagde of verhoogde diastolische bloeddruk. Overgevoeligheidsreacties, anafylactische reactie, angio-oedeem, (oro)faryngeaal oedeem, urticaria, huiduitslag, jeuk. (Overmatig) zweten. Gastro-intestinale motiliteitsstoornis (zoals mondoedeem, stomatitis, tandcariës, smaakveranderingen, braken, darmpassagestoornissen, diarree, obstipatie). (Paradoxale) bronchospasmen, laryngospasmen. Spierspasmen, spierpijn, spierzwakte. Asthenie. Psychische stoornis, angst, depressie, rusteloosheid, hyperactiviteit (vooral bij kinderen), geheugenstoornis. Oculaire effecten, zoals wazig zien, lichtverstrooiing, oogpijn, mydriase, cornea-oedeem, conjunctivale hyperemie, verhoogde intraoculaire druk, (nauwe-kamerhoek)glaucoom, accommodatiestoornis. Urineretentie (vaker bij bestaande urinewegobstructie). Hypokaliëmie.

Verder is gemeld: lactaatacidose.

• Informatie van Lareb over dit middel
• Meldformulier bijwerkingen

Bijwerkingen

Zeer vaak (> 10%): nasofaryngitis. Astma (exacerbatie).

Vaak (1-10%): bovensteluchtweginfectie. Orofaryngeale candidiase. Urineweginfectie. Overgevoeligheid (incl. (erythemateuze) huiduitslag, urticaria, jeuk). (Spannings)hoofdpijn. Orofaryngeale pijn, keelirritatie, odynofagie, hoesten, dysfonie. Gastro-enteritis. (Supraventriculaire en sinus)tachycardie. Spierspasmen, musculoskeletale pijn (o.a. van rug, nek en borst). Koorts.

Soms (0,1-1%): (periorbitaal) angio-oedeem. Hyperglykemie. Droge mond en keel. Wazig zien, (corticaal) cataract. Dysurie.

• Informatie van Lareb over dit middel
• Meldformulier bijwerkingen

Interacties

β-Blokkers, in het bijzonder niet-selectieve, antagoneren de werking van salbutamol; gebruik van niet-selectieve β-blokkers (zoals propranolol) zo mogelijk vermijden.

Gelijktijdige toediening van andere anticholinergica is niet onderzocht en wordt daarom niet aanbevolen.

Een additief effect kan optreden door combinatie met andere sympathicomimetica (bv. efedrine) en theofylline.

Hypokaliëmie kan eerder optreden bij gelijktijdig gebruik van diuretica, corticosteroïden of theofylline; controleer de kaliumspiegel. Als gevolg van hypokaliëmie kan het effect van digoxine worden versterkt; aritmieën kunnen optreden.

Gelijktijdig gebruik van MAO-remmers of tricyclische antidepressiva geeft meer kans op cardiovasculaire bijwerkingen.

Bij anesthesie met gehalogeneerde koolwaterstoffen is er meer kans op aritmieën.

Bij gelijktijdig gebruik van corticosteroïden is er meer kans op hyperglykemie.

Interacties

Er is meer kans op ventriculaire aritmieën bij combinatie met andere middelen die het QT-interval verlengen (zoals amiodaron, kinidine, disopyramide, erytromycine, chinolonen, enkele antimycotica, fenothiazinen, antihistaminica en tricyclische antidepressiva) en met MAO-remmers.

Hypokaliëmie kan eerder optreden bij hypoxie en bij gelijktijdig gebruik van diuretica, corticosteroïden of theofylline; bij deze patiënten de kaliumconcentratie controleren.

β-Blokkers, in het bijzonder niet-selectieve, antagoneren de werking van indacaterol.

Gelijktijdige toediening van andere β₂-sympathicomimetica of parasympathicolytica kan de bijwerkingen versterken. Niet gebruiken in combinatie met andere langwerkende β2-sympathicomimetica of parasympathicolytica.

Er is mogelijk een verhoogde systemische blootstelling aan mometasonfuroaat bij gelijktijdige toediening met sterke CYP3A4-remmers (bv. ketoconazol, itraconazol, ritonavir, cobicistat).

Zwangerschap

Teratogenese: Salbutamol: Geen aanwijzingen voor schadelijkheid (ruime ervaring). Ipratropium: Bij de mens, onvoldoende gegevens (gedocumenteerde ervaring zeer beperkt). Bij dieren geen aanwijzingen voor schadelijkheid.

Advies: Alleen op strikte indicatie gebruiken. Astma tijdens de zwangerschap geeft voor moeder en kind een risico op complicaties. Het is daarom belangrijk astma in de zwangerschap optimaal te behandelen.

• Informatie van Lareb over dit middel bij zwangerschap

Zwangerschap

Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens. Bij dieren veroorzaakte mometason reproductietoxiciteit.

Farmacologisch effect: Indacaterol heeft een relaxerend effect op het gladde spierweefsel van de baarmoeder en kan zo de bevalling remmen.

Advies: Op strikte indicatie gebruiken.

• Informatie van Lareb over dit middel bij zwangerschap

Lactatie

Overgang in de moedermelk: Salbutamol: waarschijnlijk, in kleine hoeveelheden. Ipratropium: onbekend.

Farmacologisch effect: Jarenlange ervaring met inhalatie van salbutamol tijdens het geven van borstvoeding laat geen nadelige effecten bij de zuigeling zien. Ervaring met het gebruik van ipratropium wijst niet op nadelige effecten bij de zuigeling; op basis van de farmacokinetische eigenschappen zijn geen nadelige effecten bij het kind te verwachten.

Advies: Kan waarschijnlijk veilig worden gebruikt.

• Informatie van Lareb over dit middel bij lactatie

Lactatie

Overgang in de moedermelk: Onbekend. Ja, bij dieren.

Advies: Het gebruik van dit middel of het geven van borstvoeding ontraden.

Contra-indicaties

• tachyaritmie;
• hypertrofische obstructieve cardiomyopathie;
• overgevoeligheid voor atropine of atropinederivaten.

Contra-indicaties

Er zijn van dit middel geen contra-indicaties bekend.

Waarschuwingen en voorzorgen

Informeer de patiënt contact op te nemen bij acute of progressieve dyspneu, die onvoldoende reageert op aanvullende inhalaties.

Toenemend gebruik van bronchusverwijdende middelen duidt op een vermindering van controle; het behandelschema dient te worden aangepast. Overmatig gebruik kan de onderliggende aandoening maskeren en bijdragen aan verslechterde astmacontrole en zo een verhoogd risico op ernstige longaanvallen en mortaliteit geven.

Bij optreden van paradoxale bronchospasmen met een onmiddellijke toename van dyspneu na inhalatie de therapie staken en een ander type snelwerkende bronchusverwijder gebruiken.

Vanwege de kans op potentieel ernstige hypokaliëmie, bij verneveling de plasmakaliumspiegel controleren. Hypoxie vergroot de kans op hypokaliëmie.

In verband met mogelijk optreden van tandcariës bij kinderen letten op goede mondhygiëne en regelmatig het gebit laten controleren.

Bij gebruik van sympathicomimetica kunnen cardiovasculaire effecten worden waargenomen; wees daarom voorzichtig bij ernstige hart- en vaataandoeningen, zoals ischemische hartziekte, tachyaritmie, ernstig hartfalen. Bij pijn op de borst of acute dyspneu is medisch onderzoek noodzakelijk.

Gebruik bij aangeboren lange-QT-intervalsyndroom (LQTS) wordt ontraden.

Wees vanwege kans op systemische effecten voorzichtig bij onvoldoende gecontroleerde diabetes mellitus, feochromocytoom, hyperthyroïdie, prostaathyperplasie en obstructie van de blaashals.

Parasympathicolytica kunnen door pupilverwijding de oogdruk verhogen en een aanval van acuut glaucoom veroorzaken. Contact met de ogen vermijden, aangezien dit kan leiden tot nauwe-kamerhoekglaucoom, pijn of onaangenaam gevoel in de ogen, wazig zien, visuele halo's gecombineerd met rode ogen en cornea-oedeem.

Mogelijk zijn patiënten met cystische fibrose gevoeliger voor het effect van ipratropium op de gastro-intestinale motiliteit.

Voor verneveloplossing: Controleer op verhoogd lactaatniveau en daaruit voortvloeiende metabole acidose. Lactaatacidose is gemeld bij verneveling met kortwerkende β₂-sympathicomimetica.

Onderzoeksgegevens: Wees voorzichtig bij een verminderde lever- of nierfunctie vanwege onvoldoende gegevens. Het gebruik van dit combinatiepreparaat is niet onderzocht bij kinderen < 12 jaar.

Hulpstoffen: Benzalkoniumchloride, in vernevelvloeistof '0,25/2,5', kan piepende ademhaling en bronchospasmen geven, vooral bij astma.

Waarschuwingen en voorzorgen

Niet gebruiken voor behandeling van acute astmasymptomen (zoals bronchospasmen).

Direct staken: Bij optreden van paradoxale bronchospasmen en overgevoeligheidsreacties (zoals huiduitslag, urticaria, angio-oedeem), de behandeling direct staken.

Afbouwen: Bij staken, de behandeling geleidelijk afbouwen (onder toezicht van arts), vanwege een mogelijke rebound.

Verslechtering: Toenemend gebruik van kortwerkende bronchodilatatoren wijst op verslechtering van de astma. Plotselinge en progressieve verslechtering van de astma kan levensbedreigend zijn.

Cardiovasculaire effecten: Bij effecten zoals verhoging van hartfrequentie of bloeddruk kan het nodig zijn om de behandeling te staken. Wees voorzichtig bij cardiovasculaire aandoeningen (zoals coronaire hartziekte, acuut myocardinfarct, aritmie, hypertensie), convulsies, thyrotoxicose en bij patiënten die ongewoon gevoelig reageren op β₂ -sympathicomimetica. Het is niet bekend wat de klinische relevantie is van de door β₂-sympathicomimetica veroorzaakte ECG-veranderingen (zoals afvlakking T-top, verlenging QT-interval en ST-segmentdepressie), wees daarom voorzichtig met gebruik van langwerkende β₂-sympathicomimetica bij een (vermoede) verlenging van het QT-interval.

Hypokaliëmie: β₂-sympathicomimetica kunnen significante hypokaliëmie geven. Deze daling is echter meestal van voorbijgaande aard en suppletie is niet nodig. Bij patiënten met ernstige astma kan hypokaliëmie worden versterkt door hypoxie en gelijktijdige behandeling met middelen die de gevoeligheid voor hartaritmie kunnen verhogen. Zie ook de rubriek Interacties.

Hyperglykemie: Inhalatie van hoge doses β₂-sympathicomimetica en corticosteroïden kan stijging van de plasmaglucosespiegel geven, controleer daarom bij diabetici in het begin van de behandeling vaker de plasmaglucospiegel.

Anticholinerge effecten: Wees voorzichtig bij nauwe-kamerhoekglaucoom en urineretentie. Instrueer de patiënt klachten en symptomen van nauwe-kamerhoekglaucoom te melden. Staak de behandeling bij optreden van nauwe-kamerhoekglaucoom.

Orofaryngeale candidiase: Spoel de mond of gorgel met water (zonder doorslikken) of poets de tanden na elke inhalatie om kans op een Candida-infectie te verminderen.

Systemische effecten: Langdurig gebruik van hoge doses inhalatiecorticosteroïden kan leiden tot systemische effecten, zoals het syndroom van Cushing door remming van de bijnierschorsfunctie, vermindering van de botdichtheid, groeivertraging bij kinderen en adolescenten, cataract, glaucoom, slaapstoornissen, angst, depressie of agressie (vooral bij kinderen). Het is daarom belangrijk dat de dosis van het inhalatiecorticosteroïd geleidelijk wordt aangepast tot de laagste nog effectieve dosis.

Oculaire effecten: Overweeg verwijzing naar een oogarts bij ontwikkeling van visusstoornissen. Glaucoom, cataract en zeldzame ziekten als centrale sereuze chorioretinopathie zijn gemeld na systemisch en lokaal gebruik van corticosteroïden.

Infecties: Longtuberculose kan geactiveerd worden door behandeling met inhalatiecorticosteroïden. Ook kunnen inhalatiecorticosteroïden bepaalde symptomen van longtuberculose en van bacteriële, virale of door schimmels veroorzaakte luchtweginfecties maskeren. Wees voorzichtig bij longaandoeningen zoals bronchiëctasie en pneumoconiose vanwege het risico van een schimmelinfectie.

Kinderen: De veiligheid en werkzaamheid bij kinderen zijn niet aangetoond.

Overdosering

Symptomen

Cardiovasculaire symptomen van salbutamol: tachycardie, palpitaties, hypo- of hypertensie, beklemd gevoel op de borst, aritmieën (vooral bij hypokaliëmie). Centrale symptomen: sterke tremoren (met name van de handen, maar ook van het hele lichaam), misselijkheid, duizeligheid, rusteloosheid, slapeloosheid, en soms psychotische reacties. Verder kunnen optreden: hypokaliëmie, hyperglykemie, hyperlipidemie, hyperketonemie, lactaatacidose. Door ipratropium: droge mond, accommodatiestoornissen.

Therapie

Zie voor meer symptomen en behandeling de monografieën op vergiftigingen.info.

Overdosering

Neem voor informatie over een vergiftiging met indacaterol/glycopyrronium/mometason contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.

Eigenschappen

Combinatie van een parasympathicolyticum en een β₂-sympathicomimeticum, die beide een bronchospasmolytische werking hebben echter via verschillende mechanismen.

Kinetische gegevens

• salbutamol#eigenschappen
• ipratropium#eigenschappen

Eigenschappen

Combinatie van een langwerkend, selectief β₂-sympathicomimeticum (indacaterol), langwerkend parasympathicolyticum (glycopyrronium) en een inhalatiecorticosteroïd (mometason). Mometason is een corticosteroïd met hoge affiniteit voor glucocorticoïdreceptoren en heeft lokaal een ontstekingsremmende werking. De werking treedt binnen 5 min in en houdt 24 uur aan.

Kinetische gegevens

• indacaterol/mometason
• glycopyrronium (inhalatie)

Groepsinformatie

salbutamol/ipratropium hoort bij de groep parasympathicolytica met bèta2-sympathicomimetica.

• aclidinium/formoterol (R03AL05) Vergelijk
• beclometason/formoterol/glycopyrronium (R03AL09) Vergelijk
• fenoterol/ipratropium (R03AL01) Vergelijk
• fluticason/umeclidinium/vilanterol (R03AL08) Vergelijk
• formoterol/glycopyrronium/budesonide (R03AL11) Vergelijk
• glycopyrronium/formoterol (R03AL07) Vergelijk
• indacaterol/glycopyrronium (R03AL04) Vergelijk
• indacaterol/glycopyrronium/mometason (R03AL12) Vergelijk
• tiotropium/olodaterol (R03AL06) Vergelijk
• umeclidinium/vilanterol (R03AL03) Vergelijk

Groepsinformatie

indacaterol/glycopyrronium/mometason hoort bij de groep parasympathicolytica met bèta2-sympathicomimetica.

• aclidinium/formoterol (R03AL05) Vergelijk
• beclometason/formoterol/glycopyrronium (R03AL09) Vergelijk
• fenoterol/ipratropium (R03AL01) Vergelijk
• fluticason/umeclidinium/vilanterol (R03AL08) Vergelijk
• formoterol/glycopyrronium/budesonide (R03AL11) Vergelijk
• glycopyrronium/formoterol (R03AL07) Vergelijk
• indacaterol/glycopyrronium (R03AL04) Vergelijk
• salbutamol/ipratropium (R03AL02) Vergelijk
• tiotropium/olodaterol (R03AL06) Vergelijk
• umeclidinium/vilanterol (R03AL03) Vergelijk

Kosten

Kosten

Zie ook

Geneesmiddelgroep

• parasympathicolytica met bèta2-sympathicomimetica

Indicaties

• COPD, onderhoudsbehandeling
• astma, aanvalsbehandeling

Externe links

• Officiële productinformatie CBG/EMA
• Medicijnkosten.nl
• GIPdatabank
• Geneesmiddelinformatie voor patiënten
• Kinderformularium (NKFK)

Zie ook

Geneesmiddelgroep

• parasympathicolytica met bèta2-sympathicomimetica

Indicaties

• astma, onderhoudsbehandeling

Externe links

• Officiële productinformatie CBG/EMA
• GIPdatabank
• Geneesmiddelinformatie voor patiënten