fosfomycine (oraal)

antibacteriële middelen, overige J01XX01

Samenstelling

Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.

Fosfomycine (als trometamol) Diverse fabrikanten

Toedieningsvorm
Poeder voor drank
Sterkte
3 g
Verpakkingsvorm
sachet

Monuril (als trometamol) Zambon Nederland bv

Toedieningsvorm
Granulaat voor drank
Sterkte
3 g
Verpakkingsvorm
sachet

Uitleg symbolen

XGVS Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS).
OTC 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel.
Bijlage 2 Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering.
Aanvullende monitoring Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb.

fosfomycine (oraal) vergelijken met een ander geneesmiddel.

Advies

Een cystitis bij gezonde niet-zwangere vrouwen kan vanzelf overgaan; overweeg in de eerstelijnszorg daarom in overleg met de patiënte een afwachtend beleid (met zo nodig pijnstilling). Ga bij risicogroepen, waaronder zwangeren, mannen en kinderen, direct over tot behandeling met antibiotica om complicaties te voorkomen. Start de behandeling meteen met een voorkeursmiddel, en pas het beleid zo nodig aan op basis van de kweekuitslag en/of resistentiebepaling. De belangrijkste middelen zijn: nitrofurantoïne (bijna altijd eerste keus), fosfomycine (oraal), trimethoprim en bij zwangeren en kinderen ook amoxicilline/clavulaanzuur.

Ga bij een cystitis bij personen behorend tot een risicogroep, waaronder zwangeren en mannen, direct over tot behandeling met antibiotica om complicaties te voorkomen. Start de behandeling ‘blind’, en pas het beleid zo nodig aan op basis van de kweekuitslag en/of resistentiebepaling. De belangrijkste middelen zijn: nitrofurantoïne (bijna altijd eerste keus), fosfomycine (oraal), trimethoprim en bij zwangeren ook amoxicilline/clavulaanzuur.

Indicaties

  • Acute ongecompliceerde cystitis bij vrouwen vanaf 12 jaar.
  • Offlabel: bij vrouwen > 12 jaar met de volgende risicofactoren voor een gecompliceerd beloop: diabetes mellitus, een verminderde weerstand, afwijkingen aan de nieren of urinewegen of neurologische blaasfunctiestoornissen.

Gerelateerde informatie

Doseringen

Klap alles open Klap alles dicht

Acute ongecompliceerde cystitis

Vrouwen en meisjes ≥ 12 jaar én met een lichaamsgewicht > 50 kg (niet zwanger)

Eenmalig 3 gram oraal, bij voorkeur voor het naar bed gaan.

Offlabel: Volgens de NHG-Standaard Urineweginfecties (2020) kan dezelfde dosering toegepast worden bij (vrouwen met) diabetes mellitus, een verminderde weerstand of afwijkingen aan de nieren of urinewegen (incl. neurologische blaasstoornissen).

Ouderen: Geen dosisaanpassing nodig.

Verminderde nierfunctie: Bij een creatinineklaring ≥ 10 ml/min is geen dosisaanpassing nodig; fosfomycine niet gebruiken bij een creatinineklaring < 10 ml/min, zie rubriek Waarschuwingen en voorzorgen.

Verminderde leverfunctie: Geen dosisaanpassing nodig omdat fosfomycine niet in de lever gemetaboliseerd wordt.

Toediening: De inhoud van het sachet direct na het oplossen in een glas water opdrinken. Vanwege snellere en iets betere absorptie innemen op een lege maag (ca. 2–3 uur vóór of 2–3 uur na de maaltijd), bij voorkeur voor het naar bed gaan en na de blaas te hebben geledigd.

Bijwerkingen

Na eenmalige orale toediening:

  • Vaak (1-10%): misselijkheid, dyspepsie, buikpijn, diarree. Hoofdpijn, duizeligheid. Vulvovaginitis.
  • Soms (0,1-1%): braken. Huiduitslag zoals urticaria, jeuk.
  • Verder zijn gemeld: overgevoeligheid, angio-oedeem, anafylactische reacties (incl. shock). Antibiotica-geassocieerde colitis.

Interacties

Bij gelijktijdig gebruik van metoclopramide neemt de biologische beschikbaarheid van fosfomycine licht af, de fabrikant adviseert de combinatie te vermijden. Andere geneesmiddelen die de gastro-intestinale motiliteit doen toenemen kunnen soortgelijke effecten hebben.

Zwangerschap

Fosfomycine passeert de placenta.

Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens. Er zijn vooral effectiviteitsonderzoeken gedaan gedurende het 2e en 3e trimester. Aangenomen wordt dat fosfomycine in deze fase van de zwangerschap geen nadelige effecten heeft. Voor het 1e trimester leveren zowel een prospectieve studie (ca. 150 blootstellingen) als een uitgiftedatabase (ruim 2500 blootstellingen, voorlopige data) geen aanwijzingen voor een verhoogd risico op aangeboren afwijkingen. Een goede risico-inschatting van het gebruik gedurende het 1e trimester is echter moeilijk te maken. Bij dieren geen aanwijzingen voor schadelijkheid.

Advies: Alleen op strikte indicatie gebruiken.

Lactatie

Overgang in de moedermelk: Ja, in geringe mate (ca. 8% van de serumconcentratie). Bij de behandeling met oraal fosfomycine gaat het om een eenmalige dosis en is het middel bij normale nierfunctie binnen 24 uur geklaard.

Advies: Kan waarschijnlijk veilig worden gebruikt. Kolf eventueel gedurende 24 uur na toediening en gooi deze voeding weg. Hervat daarna de borstvoeding.

Contra-indicaties

Er zijn van dit middel geen klinisch relevante contra-indicaties bekend.

Waarschuwingen en voorzorgen

Werkzaamheid bij verminderde nierfunctie: De fosfomycineconcentratie in de urine blijft gedurende ca. 48 uur na toediening boven de MIC-waarden indien de creatinineklaring > 10 ml/min is. Toediening bij patiënten die hemodialyse ondergaan is niet zinvol, omdat fosfomycine bij deze groep patiënten niet werkzaam is (nauwelijks/geen urineproductie).

Aanhoudende infectie: grondig onderzoek en herevaluatie van de diagnose aanbevolen, omdat vaak sprake is van een gecompliceerde urineweginfectie of de aanwezigheid van resistente pathogenen (bv. Staphylococcus saprophyticus).

Een urineweginfectie bij mannen dient in het algemeen als een gecompliceerde urineweginfectie te worden beschouwd, hiervoor is dit geneesmiddel niet geïndiceerd.

Bij optreden van ernstige, aanhoudende diarree de diagnosen Clostridioides difficile-geassocieerde colitis en pseudomembraneuze colitis overwegen; deze diarree kan ook pas enkele weken na behandeling optreden; overweeg specifieke behandeling gericht tegen Clostridioides difficile. Geneesmiddelen die de peristaltiek remmen, mogen hierbij niet worden gegeven.

Indien door de behandeling ernstige overgevoeligheidsreacties zoals anafylactische reacties optreden, passende noodmaatregelen nemen en mag de patiënt nooit meer fosfomycine gebruiken.

Onderzoeksgegevens De werkzaamheid en veiligheid zijn niet vastgesteld bij kinderen < 12 jaar.

Hulpstoffen: Sulfiet, in het granulaat voor drank, kan in zeldzame gevallen ernstige overgevoeligheidsreacties en ademhalingsproblemen (bronchospasmen) geven.

Overdosering

De ervaring met overdosering van oraal fosfomycine is beperkt. De hieronder vermeldde symptomen zijn gemeld bij intraveneus gebruik van fosfomycine.

Symptomen

Hypotonie, slaperigheid, verstoorde elektrolytbalans, trombocytopenie en hypoprotrombinemie.

Neem voor meer informatie over de symptomen en behandeling van een vergiftiging met fosfomycine contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.

Eigenschappen

Bactericide antimicrobieel middel. Fosfomycine remt het enzym fosfo-enol-pyruvyltransferase, dat betrokken is bij de eerste stap van de (peptidoglycaan)synthese van de bacteriecelwand. Fosfomycine wordt actief tot in de bacteriële cel getransporteerd via twee verschillende transportsystemen (het sn-glycerol-3-fosfaat- en hexose-6-transportsysteem). Het is werkzaam tegen zowel Gram-positieve als Gram-negatieve bacteriën. Belangrijkste resistentiemechanisme is een chromosomale mutatie die de transportsystemen voor fosfomycine in de bacterie wijzigt. Andere resistentiemechanismen, met plasmiden of transposonen, veroorzaken enzymatisch deactiveren van fosfomycine door het te binden aan glutathion of door de koolstof-fosforverbinding in het molecuul te splitsen.

Doorgaans gevoelig is: Escherichia coli.

Een verworven resistentie kan een probleem zijn bij:

  • Aeroob Gram-positief: Enterococcus faecalis.
  • Aeroob Gram-negatief: Enterobacter cloacae, Klebsiella pneumoniae, Proteus mirabilis en Raoultella spp.

Inherent resistent is: Staphylococcus saprophyticus.

Kruisresistentie tussen fosfomycine en andere antibioticaklassen is niet bekend.

Kinetische gegevens

Resorptie na absorptie wordt fosfomycine-trometamol omgezet in het werkzame fosfomycine. Voedsel kan de opname vertragen, met als resultaat lichte daling van de Cmax en de urineconcentraties.
Overig Fosfomycine:
F ca. 33–53%.
T max 2 uur, bij inname met voedsel ca. 4 uur.
V d ca. 0,31 l/kg.
Overig fosfomycine wordt vooral verdeeld over de nieren, blaaswand, de prostaat en de zaadblaasjes. De concentraties in de urine blijven gedurende 24–48 uur na toediening voldoende hoog. Fosfomycinetrometamol ondergaat een enterohepatische kringloop.
Metabolisering niet.
Eliminatie onveranderd met zowel de urine (ca. 40–50% van de dosis, door glomerulaire filtratie) als met de feces (ca. 18–28% van de dosis). Bij verminderde nierfunctie wordt minder fosfomycine met de urine uitgescheiden. Hemodialyse en CVVH zijn beide effectief in het elimineren van fosfomycine uit de circulatie.
T 1/2el ca. 4 uur, bij verminderde nierfunctie toenemend naar 11 tot 50 uur, tijdens hemodialyse ca. 40 uur.

Uitleg afkortingen

F biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt)
T max tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening
V d verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam)
T 1/2 plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren)
T 1/2el plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd

Groepsinformatie

fosfomycine (oraal) hoort bij de groep antibacteriële middelen, overige.

Kosten

Kosten laden…

Zie ook

Geneesmiddelgroep

Indicaties

Externe links