purinederivaten

Werking

Werkingsmechanisme

De purinederivaten:

• remmen na intracellulaire omzetting de de novo purinesynthese en de purine-nucleotide omzettingen (mercaptopurine, tioguanine). Hierdoor verstoort de vorming van nieuw DNA (nodig voor de celdeling) of van RNA (nodig voor de eiwitsynthese);
• veroorzaken na intracellulaire omzetting én incorporatie in het DNA, DNA-breuken en basen-verwisselingen in het DNA (mercaptopurine, tioguanine). Dit leidt tot celdood;
• veroorzaken na intracellulaire omzetting in de actieve trifosfaatverbinding én incorporatie in het DNA een remming van de DNA-synthese en -herstel en soms van de eiwitsynthese (cladribine, clofarabine, fludarabine, nelarabine). Dit leidt tot apoptose.

Effect

Omdat de purinederivaten vooral door witte bloedcellen worden opgenomen en/of hierin worden omgezet tot actieve verbindingen, is er:

• remming van de kanker in witte bloedcellen;
• regressie van de kanker in witte bloedcellen;
• onderdrukking van de immuunreactie bij inflammatoire darmziekten (tioguanine/Thiosix).

Typerende bijwerkingen

Relatief frequent

• gastro-intestinale intolerantie, zoals misselijkheid, braken, diarree, anorexie, incl. stomatitis;
• beenmergdepressie, leidend tot o.a. trombocytopenie, anemie, neutropenie, leukopenie met hierdoor meer kans op o.a. (opportunistische) infecties;
• huidreacties (bij cladribine, clofarabine, fludarabine);
• neurotoxiciteit: vooral centrale effecten zoals verwardheid, desoriëntatie, angst en/of agitatie, daarnaast ook perifere effecten zoals perifere neuropathie bij clofarabine, fludarabine, nelarabine en soms ook bij cladribine);
• hepatotoxiciteit (bij clofarabine, mercaptopurine, tioguanine).

Minder frequent

• (kans op) tumorlysissyndroom, met name bij een hoge tumorlast.

Kosten

Zie ook

Indicaties

• colitis ulcerosa
• constitutioneel eczeem
• contacteczeem
• Reumatoïde artritis
• urticaria
• ziekte van Crohn