Samenstelling

Samenstelling

Advies

fertiliteitsbehandeling vindt plaats in de tweede- of derdelijnszorg. Medicamenteuze ovulatie-inductie wordt toegepast bij ovulatiestoornissen zoals polycysteus ovarium syndroom (PCOS). Bij de behandeling van PCOS is letrozol (offlabel) eerste en clomifeen tweede keus. Andere fertiliteitsbehandelingen, die bij diverse indicaties kunnen worden toegepast, zijn intra‐uteriene inseminatie (met of zonder milde ovariële hyperstimulatie), in-vitro fertilisatie (IVF) en intracytoplasmatische sperma‐injectie (ICSI). Bij IVF/ICSI vindt gecontroleerde ovariële hyperstimulatie plaats met gonadotrofinen, in combinatie met gonadoreline-agonisten of gonadoreline-antagonisten, afhankelijk van het gekozen schema.

Advies

fertiliteitsbehandeling vindt plaats in de tweede- of derdelijnszorg. Medicamenteuze ovulatie-inductie wordt toegepast bij ovulatiestoornissen zoals polycysteus ovarium syndroom (PCOS). Bij de behandeling van PCOS is letrozol (offlabel) eerste en clomifeen tweede keus. Andere fertiliteitsbehandelingen, die bij diverse indicaties kunnen worden toegepast, zijn intra‐uteriene inseminatie (met of zonder milde ovariële hyperstimulatie), in-vitro fertilisatie (IVF) en intracytoplasmatische sperma‐injectie (ICSI). Bij IVF/ICSI vindt gecontroleerde ovariële hyperstimulatie plaats met gonadotrofinen, in combinatie met gonadoreline-agonisten of gonadoreline-antagonisten, afhankelijk van het gekozen schema.

Indicaties

• Inductie laatste fase van follikelrijping en luteïnisatie na stimulering van folliculaire groei bij superovulatie ten behoeve van een kunstmatige voortplantingstechniek (ART), zoals in vitro fertilisatie (IVF).
• Inductie ovulatie en luteïnisatie bij anovulatie of oligo-ovulatie na stimulering van de folliculaire groei.

Gerelateerde informatie

• fertiliteitsbehandeling

Indicaties

• Gecontroleerde ovariële stimulatie (COS) in combinatie met een GnRH-antagonist voor de groei van multipele follikels bij vrouwen die behandeld worden in het kader van een kunstmatige voortplantingstechniek (ART).
• Vertraagde puberteit als gevolg van hypogonadotroop hypogonadisme bij mannelijke adolescenten (≥ 14 jaar), in combinatie met humaan choriongonadotrofine (hCG).

Gerelateerde informatie

• fertiliteitsbehandeling

Doseringen

De s.c.-toediening kan na adequate instructie worden uitgevoerd door de patiënt zelf.

Doseringen

Toediening

• Subcutaan toedienen bij voorkeur in de buikwand;
• Na adequate instructie mogen de injecties worden uitgevoerd door de patiënt zelf, partner of verzorger;
• Bij hypogonadotroop gonadisme corifollitropine α 1× per 2 weken toedienen, in de ochtend op dezelfde dag van de week in combinatie met 2× per week hCG.

Bijwerkingen

Vaak (1-10%): reactie op de injectieplaats. Hoofdpijn. Misselijkheid, braken, buikpijn, opgezette buik. Milde tot matige vorm van ovarieel hyperstimulatiesyndroom (OHSS).

Soms (0,1-1%):buikklachten, diarree. Ernstig OHSS.

Zeer zelden (< 0,01%): lichte tot ernstige overgevoeligheidsreacties inclusief huiduitslag, anafylactische reacties en shock. Trombo-embolie.

Een milde tot matige vorm van OHSS kan samengaan met buikklachten, misselijkheid, braken, vergrote ovaria en echografische aanwijzingen voor ascites.

Ernstige OHSS kan samengaan met sterke vergroting van de ovaria, gewichtstoename, dyspneu, oligurie, hypovolemie, hemoconcentratie, verstoring van de elektrolytenbalans, ascites, pleura-effusie of acuut longlijden. Zeer zelden ovariumtorsie of trombo-embolische voorvallen.

• Informatie van Lareb over dit middel
• Meldformulier bijwerkingen

Bijwerkingen

Bij vrouwen

Vaak (1-10%): hoofdpijn. Misselijkheid. Ovarieel hyperstimulatiesyndroom (OHSS), bekkenpijn en -ongemak, gevoelige borsten. Vermoeidheid.

Soms (0,1-1%): stemmingswisselingen. Duizeligheid. Opvliegers. Braken, opgezette buik, diarree, obstipatie. Rugpijn. Spontane abortus. Torsie van het ovarium, premature ovulatie, borstpijn. Hematoom en pijn op de injectieplaats. Verhoogde waarden ALAT en ASAT.

Verder zijn gemeld: overgevoeligheidsreacties, zowel lokaal als gegeneraliseerd, waaronder huiduitslag.

Licht tot matig OHSS wordt gekenmerkt door: buikpijn, opgezet gevoel, misselijkheid, braken, diarree en cysteus vergrote ovaria. Bij ernstig OHSS kunnen de volgende symptomen optreden: grote ovariumcysten, acute buikpijn, ascites, pleurale effusie, hydrothorax, dyspneu, oligurie, hematologische afwijkingen, gewichtstoename en in zeldzame gevallen veneuze of arteriële trombo-embolie.

Bij mannelijke adolescenten

Vaak (1-10%): braken. Opvliegers. Pijn op de injectieplaats.

• Informatie van Lareb over dit middel
• Meldformulier bijwerkingen

Interacties

Er is geen onderzoek naar interacties uitgevoerd. Er zijn geen interacties gerapporteerd.

Interacties

Het gebruik in combinatie met een GnRH-agonist bij vrouwen die ART ondergaan, wordt afgeraden, omdat er aanwijzingen zijn voor een hogere ovariële respons dan bij gebruik in combinatie met een GnRH-antagonist.

Zwangerschap

Gezien de geregistreerde indicatie niet van toepassing.

Teratogenese: Gegevens over een beperkt aantal blootgestelde zwangerschappen duiden niet op een toegenomen kans op misvorming of foetale/neonatale toxiciteit.

• Informatie van Lareb over dit middel bij zwangerschap

Zwangerschap

Gezien de geregistreerde indicaties niet van toepassing.

Teratogenese: Er zijn geen aanwijzingen dat gonadotrope hormonen meer kans op aangeboren afwijkingen geven. Gegevens over toediening tijdens een al bestaande zwangerschap zijn niet beschreven, waardoor het niet mogelijk is de eventuele risico's hiervan in te schatten.

• Informatie van Lareb over dit middel bij zwangerschap

Lactatie

Overgang in de moedermelk: Onbekend. Gonadotrofinen zijn grote moleculen; opname in de moedermelk lijkt daarom niet waarschijnlijk. Daarbij worden deze middelen slecht tot niet opgenomen uit het maag-darmkanaal van de zuigeling.

Overige: Gonadotrofinen kunnen mogelijk de borstvoeding remmen.

Advies: kan waarschijnlijk veilig worden gebruikt.

• Informatie van Lareb over dit middel bij lactatie

Lactatie

Overgang in de moedermelk: Onbekend. Gonadotrofinen zijn grote moleculen; opname in de moedermelk lijkt daarom niet waarschijnlijk. Daarbij worden deze middelen slecht tot niet opgenomen uit het maag-darmkanaal van de zuigeling.

Advies: Kan waarschijnlijk veilig worden gebruikt.

Overige: Gonadotrofinen kunnen mogelijk de borstvoeding remmen.

• Informatie van Lareb over dit middel bij lactatie

Contra-indicaties

• hypofyse- of hypothalamustumor;
• ovarium-, uterus- of mammacarcinoom;
• vaginale bloeding met onbekende oorzaak;
• vergroting van de ovaria of cyste, niet veroorzaakt door het polycysteus ovariumsyndroom;
• actieve trombo-embolische aandoening;
• primair ovariumfalen;
• misvorming van geslachtsorganen of myomen van de baarmoeder die zwangerschap onmogelijk maken;
• postmenopauze.

Contra-indicaties

• tumoren van het ovarium, de borst, uterus, hypofyse of de hypothalamus;
• onverklaarde abnormale vaginale bloeding;
• primair ovarieel falen;
• ovariumcysten of vergrote ovaria;
• geschiedenis van ovarieel hyperstimulatiesyndroom (OHSS);
• een eerdere gecontroleerde ovariële stimulatie (COS) die resulteerde in meer dan 30 follikels ≥ 11 mm, gemeten met behulp van een echo-onderzoek;
• basale telling van antrale follikels (AFC, 'Antral Follicle Count') > 20;
• misvorming van de voortplantingsorganen waardoor zwangerschap niet mogelijk is;
• polycysteus ovariumsyndroom (PCOS).

Waarschuwingen en voorzorgen

Onderzoek vooraf op aanwezigheid van niet-gonadale endocrinologische afwijkingen (bv. ziekten van schildklier, bijnier of hypofyse) en behandel deze.

Het ovarieel hyperstimulatiesyndroom (OHSS) is een potentieel levensbedreigende complicatie die kan ontstaan bij stimulering van follikelgroei. OHSS treedt vrijwel alleen op als hCG wordt toegediend of door een zwangerschap wordt geproduceerd. Risicofactoren voor het ontwikkelen van OHSS zijn een laag lichaamsgewicht bij een leeftijd < 35 jaar, polycysteus-ovariumsyndroom, hogere doses exogene gonadotrofinen, hoge absolute of snel stijgende serumspiegels van estradiol, een groot aantal ontwikkelende ovariële follikels en eerdere episoden van OHSS. Monitor de stimulatiecycli aan de hand van echografie en estradiolmetingen, om risicofactoren vroegtijdig te identificeren. Bij aanwijzingen voor ovariële hyperstimulatie geen hCG toedienen en de patiënt adviseren ten minste 4 dagen geen gemeenschap te hebben of barrière-contraceptiemethoden te gebruiken. Na toediening van hCG de patiënt gedurende minimaal 2 weken volgen. Bij ernstige OHSS de behandeling met gonadotrofine staken; ziekenhuisopname is aangewezen.

Risico's bij ART: De kans op een meerlingzwangerschap na ovulatie-inductie is toegenomen en daarmee de kans op maternale en perinatale complicaties; volg daarom de ovariële respons zorgvuldig. Er is meer kans op een miskraam en extra-uteriene graviditeit gerapporteerd; dit risico hangt niet direct samen met gebruik van gonadotrofinen maar met de onderliggende aandoening.

Trombose: Wees voorzichtig bij vrouwen met risicofactoren voor trombose zoals een trombose in de (familie)anamnese, overgewicht (BMI > 30) of trombofilie, vanwege de toegenomen kans op trombo-embolische voorvallen bij behandeling met gonadotrofinen.

Tumoren: Zowel benigne als maligne tumoren van de ovaria of andere delen van het reproductiesysteem zijn gemeld bij vrouwen die veelvuldig therapie kregen voor behandeling van onvruchtbaarheid. Het is onduidelijk of behandeling met gonadotrofinen de kans op dit soort tumoren vermeerdert bij onvruchtbare vrouwen.

Onderzoek: Tot 10 dagen na toediening kan choriongonadotropine alfa interfereren met de immunologische bepaling van hCG in serum/urine, hetgeen tot een foutpositieve zwangerschapstest kan leiden.

Waarschuwingen en voorzorgen

Bij vrouwen

Onderzoek vooraf op aanwezigheid van niet-gonadale endocrinologische afwijkingen (bv. ziekten van schildklier, bijnier of hypofyse) en behandel deze.

Het ovarieel hyperstimulatiesyndroom (OHSS) kan optreden bij stimulering van follikelgroei. Beoordeel vóór en regelmatig tijdens de behandeling de follikelontwikkeling door echoscopie en bepaling van de serum-oestradiolspiegel. Risicofactoren voor het ontwikkelen van OHSS zijn een laag lichaamsgewicht bij een leeftijd < 35 jaar, hogere doses exogene gonadotrofinen, hoge absolute of snel stijgende serumspiegels van estradiol en een groot aantal ontwikkelende ovariële follikels (≥ 18 follikels met een diameter van ≥ 11 mm bij ART). Bij aanwijzingen voor ongewenste ovariële hyperstimulatie tijdens de behandeling, geen humaan choriongonadotrofine (hCG) toedienen en zwangerschap vermijden. OHSS kan snel verergeren en treedt meestal op na het stoppen van de behandeling, met als hoogtepunt ca. 7 tot 10 dagen na de behandeling; daarom de patiënt ten minste gedurende 2 weken na de hCG-toediening volgen.

Risico's bij ART: Bij een voorgeschiedenis van afwijkingen aan de eileiders is er meer kans op een extra-uteriene zwangerschap; controleer met echografie in een vroeg stadium. De kans op een meerlingzwangerschap na ovulatie-inductie is toegenomen en daarmee de kans op maternale en perinatale complicaties; volg daarom de ovariële respons zorgvuldig. De incidentie van aangeboren misvorming kan iets verhoogd zijn na ART-procedures.

Trombose: Wees voorzichtig bij vrouwen met risicofactoren voor trombose zoals een eerder opgetreden trombose, positieve familie-anamnese, overgewicht (BMI > 30) of trombofilie, vanwege de toegenomen kans op veneuze of arteriële trombo-embolieën bij behandeling met gonadotrofinen.

Tumoren: Zowel benigne als maligne tumoren van de ovaria of andere delen van het reproductiesysteem zijn gemeld bij vrouwen die veelvuldig therapie kregen voor behandeling van onvruchtbaarheid. Het is onduidelijk of behandeling met gonadotrofinen de kans op dit soort tumoren vermeerdert bij onvruchtbare vrouwen.

Niet onderzocht: Er zijn geen studies uitgevoerd bij patiënten met verminderde nierfunctie; gebruik wordt niet aanbevolen. Gebruik bij vrouwen ouder dan 36 jaar die minder dan 50 kg wegen, is niet onderzocht.

Indien een zwangerschapstest wordt uitgevoerd tijdens de ovariële stimulatiefase, kan corifollitropine α een fout-positief resultaat veroorzaken.

Bij mannelijke adolescenten

Gebruik ontraden bij adolescenten die in het verleden zijn behandeld met GnRH, gonadotrofinen of testosteron.

Een verhoogde concentratie endogeen FSH wijst op primair testiculair falen; in dat geval heeft behandeling met corifollitropine α en hCG geen zin.

Eigenschappen

Recombinant humaan choriongonadotropine (r-HCG) ofwel choriongonadotropine-α wordt bereid door recombinant DNA-techniek en heeft een zelfde aminozuurvolgorde als uit urine verkregen HCG. Vindt toepassing bij vervanging van de endogene pre-ovulatoire LH-piek om de laatste fase van de follikelrijping te induceren, welke tot ovulatie leidt en om vroege luteïnisatie te bewerkstelligen na het gebruik van geneesmiddelen voor de stimulatie van follikelgroei.

Kinetische gegevens

Eigenschappen

Corifollitropine α is een glycoproteïne geproduceerd door middel van recombinant DNA-technologie in Chinese-hamsterovariumcellen (CHO). Het heeft dezelfde werking als (recombinant) follikelstimulerend hormoon ((r)FSH), maar met een langere werkingsduur, omdat het carboxy-terminale peptide van de β-subunit van humaan choriongonadotrofine (hCG) aan de β-keten van humaan FSH is toegevoegd. Corifollitropine α heeft geen LH- of hCG-activiteit.

Bij vrouwen kan het de aangroei van meerdere follikels initiëren en gedurende 7 dagen onderhouden. Bij mannelijke adolescenten stimuleert de aanhoudende FSH-activiteit de onrijpe Sertoli-cellen in de testis om de gonadale ontwikkeling te initiëren ter ondersteuning van toekomstige spermatogenese.

Kinetische gegevens

Groepsinformatie

choriongonadotropine alfa hoort bij de groep gonadotrofinen.

• choriongonadotrofine (G03GA01) Vergelijk
• corifollitropine alfa (G03GA09) Vergelijk
• follitropine alfa (G03GA05) Vergelijk
• follitropine bèta (G03GA06) Vergelijk
• follitropine delta (G03GA10) Vergelijk
• follitropine/lutropine (G03GA30) Vergelijk
• lutropine (G03GA07) Vergelijk
• menopauzegonadotrofine (G03GA02) Vergelijk
• urofollitropine (G03GA04) Vergelijk

Groepsinformatie

corifollitropine alfa hoort bij de groep gonadotrofinen.

• choriongonadotrofine (G03GA01) Vergelijk
• choriongonadotropine alfa (G03GA08) Vergelijk
• follitropine alfa (G03GA05) Vergelijk
• follitropine bèta (G03GA06) Vergelijk
• follitropine delta (G03GA10) Vergelijk
• follitropine/lutropine (G03GA30) Vergelijk
• lutropine (G03GA07) Vergelijk
• menopauzegonadotrofine (G03GA02) Vergelijk
• urofollitropine (G03GA04) Vergelijk

Kosten

Kosten

Zie ook

Geneesmiddelgroep

• gonadotrofinen

Indicaties

• fertiliteitsbehandeling

Externe links

• Officiële productinformatie CBG/EMA
• Medicijnkosten.nl
• Geneesmiddelinformatie voor patiënten

Zie ook

Geneesmiddelgroep

• gonadotrofinen

Indicaties

• fertiliteitsbehandeling

Externe links

• Officiële productinformatie CBG/EMA
• Medicijnkosten.nl
• Geneesmiddelinformatie voor patiënten
• Kinderformularium (NKFK)