Samenstelling

Samenstelling

Advies

Als acute aanvalsbehandeling bij een aanval/relaps van multiple sclerose kan een stootkuur met methylprednisolon worden overwogen.

(Peg)interferon β, glatirameer, ozanimod, ponesimod, teriflunomide en dimethylfumaraat (of diroximelfumaraat) zijn eerstelijns ziektemodificerende middelen (DMD’s, disease modifying drugs) voor de onderhoudsbehandeling van ambulante patiënten (EDSS 0–5) met ‘relapsing’ multiple sclerose (RMS). Ze verminderen de frequentie van de exacerbaties, nieuwe laesies gezien bij beeldvormend onderzoek en hebben mogelijk een gunstig effect op de ziekteprogressie. Over de effecten op de lange termijn is onvoldoende bekend.

Alemtuzumab, cladribine, fingolimod, natalizumab, ocrelizumab en ofatumumab zijn tweedelijns DMD’s bij relapsing multiple sclerose (RMS). Ze zijn over het algemeen werkzamer dan de eerstelijnsmiddelen. De toepassing is echter risicovoller. Alleen bij zeer actieve ‘relapsing remitting’ MS kan worden overwogen om direct te starten met een effectievere maar risicovollere tweedelijns-DMD, zoals ofatumumab.

Aan de vergoeding van ofatumumab zijn voorwaarden verbonden, zie Regeling zorgverzekering, bijlage 2.

• ZIN-rapport 2022 ofatumumab Kesimpta® bij actieve RMS na falen van tenminste 1 DMD of bij therapie-naïeve patiënten met zeer actieve RMS

Advies

Als acute aanvalsbehandeling bij een aanval/relaps van multiple sclerose kan een stootkuur met methylprednisolon worden overwogen.

(Peg)interferon β, glatirameer, ozanimod, ponesimod, teriflunomide en dimethylfumaraat (of diroximelfumaraat) zijn eerstelijns ziektemodificerende middelen (DMD’s, disease modifying drugs) voor de onderhoudsbehandeling van ambulante patiënten (EDSS 0–5) met ‘relapsing’ multiple sclerose (RMS). Ze verminderen de frequentie van de exacerbaties, nieuwe laesies gezien bij beeldvormend onderzoek en hebben mogelijk een gunstig effect op de ziekteprogressie. Over de effecten op de lange termijn is onvoldoende bekend.

Alemtuzumab, cladribine, fingolimod, natalizumab, ocrelizumab en ofatumumab zijn tweedelijns DMD’s bij relapsing multiple sclerose (RMS). Ze zijn over het algemeen werkzamer dan de eerstelijnsmiddelen. De toepassing is echter risicovoller.

Indicaties

'Relapsing’ multiple sclerose (RMS) met actieve ziekte bij volwassenen, gedefinieerd door exacerbaties (relapsen, schubs, opstoten) of kenmerken van ontstekingsactiviteit aangetoond door beeldvormende technieken.

Gerelateerde informatie

• multipele sclerose

Indicaties

• 'Relapsing remitting' multipele sclerose (RRMS) bij volwassen patiënten.

Gerelateerde informatie

• multipele sclerose

Doseringen

Vóór begin van de behandeling: 1) screen op HBV (minimaal HBsAg en HBcAb); 2) overweeg vaccinatie tegen VZV van VZV-antilichaamnegatieve patiënten (ten minste 1 maand vóór begin behandeling); 3) sluit zwangerschap uit; 4) controleer immuunstatus. Zie voor toelichting de rubriek Waarschuwing en voorzorgen.

Vergeten dosis: zodra men dit merkt, de injectie zo spoedig mogelijk toedienen, zonder te wachten tot de volgende geplande dosis. De daaropvolgende doses toedienen volgens de aanbevolen intervallen.

Verminderde nierfunctie: een aanpassing van de dosering is niet nodig.

Verminderde leverfunctie: een aanpassing van de dosering is niet nodig.

Toediening: De injectie toedienen in buik, bovenbeen of buitenzijde van de bovenarm. De injectieplaatsen afwisselen en geen injecties toedienen op plekken waar de huid gevoelig, gekneusd, rood of hard is. Patiënten mogen zichzelf subcutaan injecteren na instructie van een beroepsbeoefenaar. Injecties in buitenzijde van de bovenarm alleen door verzorger of zorgprofessional laten zetten.

Doseringen

Profylactisch en gelijktijdig gebruik van een antipyretisch analgeticum kan helpen griepachtige symptomen van interferon te voorkomen of te verminderen.

De s.c.- en i.m.-toedieningsweg zijn bio-equivalent; bij overstappen van de ene naar de andere toedieningsweg is geen titratie nodig.

Nierfunctiestoornis: een dosisaanpassing is niet nodig.

Toediening: De voorgevulde spuit of pen voor s.c.-gebruik heeft een vooraf bevestigde naald; de voorgevulde spuiten voor i.m.-gebruik hebben een aparte naald voor i.m.-gebruik. Leer de patiënt de juiste techniek voor zelftoediening van de injecties. Voor de s.c.-toediening is een startverpakking beschikbaar. Voor de i.m.-toediening kan de startdosering met titratieklemmen uit de voorgevulde spuit voor i.m. gebruik worden afgepast: de gele klem voor halveren van de dosering en de paarse klem voor een ¾ deel. Elke titratieklem is bedoeld voor eenmalig gebruik; deze klem met het resterende geneesmiddel afvoeren. Wissel de plaatsen voor de injecties (buik, arm en dij bij s.c.- en dijbeen voor i.m.- injectie) af. De voorgevulde pen en spuit alleen gebruiken als de vloeistof helder en kleurloos is; bij de pen voor s.c.-gebruik behoren groene strepen in het injectievenster zichtbaar zijn.

De werkzaamheid van peginterferon β-1a is aangetoond ten opzichte van placebo en niet vergeleken met niet-gepegyleerd interferon β. Er zijn geen gegevens beschikbaar over de werkzaamheid na overstappen van niet-gepegyleerde interferon β.

Bijwerkingen

Zeer vaak (> 10%): bovensteluchtweginfecties (waaronder nasofaryngitis en griep). Urineweginfecties. Systemische injectiegerelateerde reacties (onder andere koorts, hoofdpijn, myalgie, koude rillingen, misselijkheid en vermoeidheid). Reacties op de injectieplaats (onder andere erytheem, pijn, jeuk en zwelling).

Vaak (1-10%): Orale herpes. Daling van immunoglobuline M.

• Informatie van Lareb over dit middel
• Meldformulier bijwerkingen

Bijwerkingen

Zeer vaak (> 10%): hoofdpijn. Myalgie, artralgie. Erytheem, jeuk en pijn op de injectieplaats, influenza-achtige ziekte (vaker tijdens eerste zes maanden van de behandeling; het begin van de griepsymptomen is mediaan 10 uur na de injectie; de mediane duur is 17 uur), koorts, koude rillingen, asthenie.

Vaak (1-10%): nausea, braken. Alopecia. Jeuk. Hyperthermie, pijn; oedeem, warmte, hematoom, huiduitslag, zwelling, verkleuring en ontsteking op de injectieplaats; alanineaminotransferase, aspartaataminotransferase, γ-GT; verlaagde waarden voor hemoglobine, witte bloedceltelling. Depressie.

Soms (0,1-1%): trombocytopenie. Angio-oedeem. Overgevoeligheidsreactie. Convulsies. Urticaria. Verlaagde bloedplaatjestelling.

Zelden (0,1-0,01%): trombotische microangiopathie waaronder trombotische trombocytopenische purpura/hemolytisch uremisch syndroom. Nefrotisch syndroom, glomerulosclerose. Necrose op de injectieplaats.

Verder: anafylaxie, pulmonale arteriële hypertensie.

Reacties op de injectieplaats werden vaker bij de s.c.-toediening gemeld dan bij de i.m.-toediening. Koude rillingen en pijn werd iets vaker bij de i.m.-toediening gemeld dan bij de s.c.-toediening.

• Informatie van Lareb over dit middel
• Meldformulier bijwerkingen

Interacties

Tijdens behandeling kan vaccinatie minder effectief zijn; dit is niet onderzocht. Zorg vóór de start met ofatumumab dat de benodigde vaccinaties zijn voltooid; zie voor meer informatie over vaccinaties Waarschuwingen en voorzorgen.

Vermijd gelijktijdige niet-corticosteroïde immunosuppressieve, immunomodulerende en anti-neoplastische therapie vanwege additieve immuuneffecten. Hou ook rekening met de duur en het werkingsmechanisme van voorafgaande immunosuppressieve therapieën met langdurige immuuneffecten.

Interacties

Wees voorzichtig bij gelijktijdig gebruik van geneesmiddelen die een smalle therapeutische breedte hebben en die voor klaring grotendeels afhankelijk zijn van het hepatische CYP-systeem, bv. anti-epileptica en sommige klassen antidepressiva.

Zwangerschap

Overgang in de moedermelk: Bij de mens, relatief weinig gegevens van ofatumumab. Bij dieren geen aanwijzingen voor teratogene effecten.

Farmacologisch effect: Tijdelijke perifere B-celdepletie en lymfopenie bij de pasgeborene is gemeld bij gebruik van andere anti-CD20 antilichamen.

Advies: Alleen op strikte indicatie gebruiken. Controleer kinderen die tijdens zwangerschap aan ofatumumab zijn blootgesteld op B-celdepletie en overweeg vaccinatie met levende of verzwakte vaccins uit te stellen totdat de B-celwaarde van het kind is hersteld; de duur van de B-celdepletie is onbekend.

Overig: Een vrouw die zwanger kan worden dient adequate anticonceptieve maatregelen te nemen gedurende én tot ten minste 6 maanden na de therapie.

• Informatie van Lareb over dit middel bij zwangerschap

Zwangerschap

Teratogenese: Er zijn geen nadelige effecten op de zwangerschap of het ongeboren kind gemeld. De ervaring met blootstelling tijdens het 2^e en 3^e trimester is echter zeer beperkt. Interferon is een groot molecuul, placenta passage lijkt daardoor niet waarschijnlijk.

Advies: Kan waarschijnlijk veilig worden gebruikt.

• Informatie van Lareb over dit middel bij zwangerschap

Lactatie

Overgang in de moedermelk: Onbekend.

Advies: Het gebruik van dit geneesmiddel of het geven van borstvoeding wordt in de eerste dagen na de geboorte ontraden. Daarna kan ofatumumab worden gebruikt tijdens de borstvoeding.

• Informatie van Lareb over dit middel bij lactatie

Lactatie

Overgang in de moedermelk: Waarschijnlijk verwaarloosbaar (gebaseerd op relatief weinig informatie). Bovendien is de orale absorptie van dit grote molecuul uit het maag-darmkanaal van de zuigeling waarschijnlijk minimaal.

Advies: Kan worden gebruikt.

• Informatie van Lareb over dit middel bij lactatie

Contra-indicaties

• ernstig immuungecompromitteerde patiënten;
• ernstige actieve infecties;
• actieve maligniteiten.

Contra-indicaties

• overgevoeligheid voor natuurlijk of recombinant interferon β of peginterferon;
• een actuele ernstige depressie en/of suïcidale gedachten.

Waarschuwingen en voorzorgen

Systemische) injectiegerelateerde reacties kunnen binnen 24 uur optreden en hoofdzakelijk na de eerste injectie. Voer de eerste injectie uit onder begeleiding van een daarin getrainde zorgprofessional. Start bij optreden van (systemische) injectiegerelateerde reacties met symptomatische behandeling; gebruik van premedicatie is niet nodig.

Stel bij een actieve infectie de behandeling uit tot deze is verdwenen. Screen vóór het begin van de behandeling de immuunstatus van de patiënt en screen alle patiënten op HBV (minimaal hepatitis B-oppervlakteantigeen (HBsAg) en hepatitis B-kernantilichaam (HBcAb)). Hepatitis B-reactivatie is opgetreden bij behandeling met anti-CD20-antilichamen, met in enkele gevallen fulminante hepatitis, leverfalen en overlijden. Bij patiënten met actieve hepatitis B is ofatumumab daarom gecontra-indiceerd. Raadpleeg bij patiënten met een positieve hepatitis B-serologie (HBsAg of HBcAb) vóór de start van de behandeling een leverspecialist en behandel volgens lokale medische standaarden om hepatitis B-reactivering te voorkomen.

Progressieve multifocale leuko-encefalopathie (PML)is gemeld na behandeling met andere MS-therapieën (incl. andere anti-CD20-antilichamen). Wees daarom alert bij een medische voorgeschiedenis van PML en bij klinische symptomen of MRI-bevindingen die kunnen wijzen op PML. De symptomen van PML lijken op die van multiple sclerose (progressieve zwakte aan 1 kant van het lichaam, veranderingen in zicht en/of denken, soms karakterveranderingen). Bij vermoeden van PML de behandeling onderbreken totdat PML is uitgesloten.

Vaccinaties kunnen tijdens behandeling minder effectief zijn; indien vaccinatie met een levend verzwakt virus nodig is, dit ten minste 4 weken vóór behandeling met ofatumumab toedienen. Vaccinatie met geïnactiveerde vaccins moet minimaal 2 weken voorafgaand aan de start van een behandeling gebeuren. De veiligheid van vaccinatie met levende of levend verzwakte vaccins na behandeling met ofatumumab is niet onderzocht. Vermijd vaccinatie met levende of levend verzwakte vaccins tijdens de behandeling en na beëindiging totdat B-celrepletie heeft plaatsgevonden; de mediane tijd na stoppen met de behandeling tot herstel van de B-cellen tot de ondergrens van normaal (LLN, gedefinieerd als 40 cellen/microl) of tot de aanvangswaarde is 24,6 weken. Vermijd vaccineren van zuigelingen met levende of levend verzwakte vaccins van wie de moeder tijdens de zwangerschap is behandeld met ofatumumab totdat normalisering van het aantal B-cellen is bevestigd. Overweeg bij vaccinatie met geïnactiveerde vaccins beoordeling van de immuunrespons op de vaccinatie, incl. consultatie met een gespecialiseerde arts, om vast te stellen of een beschermende immuunrespons is opgebouwd.

Onderzoekgegevens: ofatumumab is bij MS niet onderzocht bij patiënten > 55 jaar. De veiligheid en werkzaamheid is bij kinderen tot 18 jaar niet vastgesteld.

Waarschuwingen en voorzorgen

Patiënten controleren op aanwijzingen voor leverbeschadiging, klachten of symptomen van verlaagde perifere bloedtellingen. Aanbevolen controle voorafgaand aan de start en vervolgens regelmatig: compleet bloedbeeld en differentiële bloedceltellingen, bloedplaatjestellingen en bloedchemie, waaronder enkele leverfunctietesten (bv. ASAT, ALAT).

Wees voorzichtig bij

• leveraandoeningen (in voorgeschiedenis, alcoholmisbruik, verhoogd ALAT (> 2½× ULN));
• ernstige nierfunctiestoornis;
• ernstige leverinsufficiëntie;
• eerdere depressie met name bij antecedenten als suïcidaal gedrag;
• (voorgeschiedenis van) epilepsie, met name die onvoldoende reageert op de behandeling;
• beenmergdepressie in de voorgeschiedenis;
• een voorgeschiedenis van convulsies;
• behandeling met anti-epileptica (met name indien de epilepsie niet afdoende is gereguleerd);
• hartstoornissen.

Staak de behandeling bij optreden van tekenen en symptomen van anafylaxie of ernstige overgevoeligheidsreacties, regel medische zorg en start de behandeling niet opnieuw. Overweeg staken bij symptomen van depressie.

Nieren: gevallen van nefrotisch syndroom met verschillende onderliggende nefropathieën kunnen optreden na jarenlange behandeling. Periodiek controleren op vroege klachten of symptomen, bv. oedeem, proteïnurie en nierinsufficiëntie, vooral bij patiënten met een hoger risico van nierziekte. Bij nefrotisch syndroom snel behandelen of staken van de behandeling overwegen.

Bij gebruik van interferon β-producten zijn gevallen van (soms fatale) trombotische microangiopathie (TMA), gemanifesteerd als trombotische trombocytopenische purpura (TTP) of hemolytisch uremisch syndroom (HUS) gemeld, na weken tot jaren gebruik. Bij klinische kenmerken van TMA zijn verdere testen van de bloedplaatjesniveaus, serum LDH, bloeduitstrijkjes en nierfunctie aanbevolen. Vroege klinische kenmerken zijn trombocytopenie, nieuw ontstane hypertensie, koorts, symptomen van het centrale zenuwstelsel (bv. verwardheid en parese) en verminderde nierfunctie. Laboratoriumbevindingen die wijzen op TMA: verlaagde trombocytentelling, verhoogd LDH en schistocyten op een bloeduitstrijkje. Bij diagnose van TMA, direct behandelen (met plasmawisseling) en onmiddellijk de behandeling staken.

Controles bij specifieke subgroepen: bij patiënten met myelosuppressie kan intensievere controle van het volledige bloedbeeld nodig zijn. Bij patiënten met een voorgeschiedenis van schildklierdisfunctie, regelmatig een schildklierfunctietest uitvoeren. Patiënten met reeds bestaande significante hartziekten, zoals congestief hartfalen, ziekte van de kransslagader of aritmie, controleren op verergering van de hartconditie, met name tijdens de start van de behandeling.

Na 2 jaar ontwikkelde < 1% persisterende neutraliserende antilichamen tegen het interferon β-1a-gedeelte van peginterferon β-1a en 3% ontwikkelde persisterende antilichamen tegen het PEG-gedeelte van peginterferon β-1a. Dit had echter geen merkbare invloed op de veiligheid of de klinische werkzaamheid.

Onderzoeksgegevens: de veiligheid en werkzaamheid zijn niet vastgesteld bij kinderen < 18 jaar, bij leverinsufficiëntie en onvoldoende bij ouderen > 65 jaar.

Overdosering

Neem voor informatie over een vergiftiging met ofatumumab contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.

Overdosering

Neem voor informatie over een vergiftiging met peginterferon β-1a contact op met het Nationaal vergiftigingen Informatie Centrum.

Eigenschappen

Immunosuppressivum. Ofatumumab is een volledig humaan anti-CD20 monoklonaal immunoglobuline G1 (IgG1)-antilichaam. Het CD20-molecule is een transmembraan fosfoproteïne met expressie op B-lymfocyten vanaf pre-B-cel tot en met het stadium van mature B-lymfocyt. Het CD20-molecule komt ook tot expressie op een kleine fractie van geactiveerde T-cellen. Ofatumumab geeft lysis van CD20+-B-cellen met zowel hoge als lage CD20-expressie. Ook geeft het depletie van T-cellen met CD20-expressie. Snelle B-celdepletie treedt op 14 dagen na start van de therapie (en blijft behouden gedurende de gehele therapie). De mediane tijd tot herstel van de B-cellen tot LLN of aanvangswaarde is 24,6 weken na stoppen van de behandeling. Voor de werking bij MS neemt men aan dat er immunomodulatie bij betrokken is via de vermindering in aantal en werking van B-cellen die CD20 tot expressie brengen.

Kinetische gegevens

Eigenschappen

Immunomodulans. Het werkingsmechanisme is niet exact bekend. Peginterferon β-1a bindt aan de type I interferonreceptor op het celoppervlak. Biologische effecten die worden gemedieerd zijn up-regulatie van anti-inflammatoire cytokinen (bv. IL-4, IL-10, IL-27), down-regulatie van pro-inflammatoire cytokinen (bv. IL-2, IL-12, IFN-γ, TNF-α) en remming van de migratie van geactiveerde T-cellen door de bloed-hersenbarrière.

Kinetische gegevens

Groepsinformatie

ofatumumab hoort bij de groep MS-middelen.

• alemtuzumab (L04AG06) Vergelijk
• cladribine (bij multiple sclerose) (L04AA40) Vergelijk
• fingolimod (L04AE01) Vergelijk
• glatirameer (L03AX13) Vergelijk
• interferon bèta-1a (L03AB07) Vergelijk
• interferon bèta-1b (L03AB08) Vergelijk
• natalizumab (L04AG03) Vergelijk
• ocrelizumab (L04AG08) Vergelijk
• ozanimod (L04AE02) Vergelijk
• peginterferon bèta-1a (L03AB13) Vergelijk
• ponesimod (L04AE04) Vergelijk
• siponimod (L04AE03) Vergelijk
• teriflunomide (L04AK02) Vergelijk
• ublituximab (L04AG14) Vergelijk

Groepsinformatie

peginterferon bèta-1a hoort bij de groep MS-middelen.

• alemtuzumab (L04AG06) Vergelijk
• cladribine (bij multiple sclerose) (L04AA40) Vergelijk
• fingolimod (L04AE01) Vergelijk
• glatirameer (L03AX13) Vergelijk
• interferon bèta-1a (L03AB07) Vergelijk
• interferon bèta-1b (L03AB08) Vergelijk
• natalizumab (L04AG03) Vergelijk
• ocrelizumab (L04AG08) Vergelijk
• ofatumumab (L04AG12) Vergelijk
• ozanimod (L04AE02) Vergelijk
• ponesimod (L04AE04) Vergelijk
• siponimod (L04AE03) Vergelijk
• teriflunomide (L04AK02) Vergelijk
• ublituximab (L04AG14) Vergelijk

Kosten

Kosten

Zie ook

Geneesmiddelgroep

• MS-middelen

Indicaties

• multipele sclerose

Externe links

• GIPdatabank
• Geneesmiddelinformatie voor patiënten

Zie ook

Geneesmiddelgroep

• MS-middelen

Indicaties

• multipele sclerose

Externe links

• Officiële productinformatie CBG/EMA
• Medicijnkosten.nl
• GIPdatabank
• Geneesmiddelinformatie voor patiënten