Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Pentacarinat inhalatie (isetionaat) Sanofi SA
- Toedieningsvorm
- Poeder (gelyofiliseerd) voor inhalatievloeistof
- Sterkte
- 300 mg
- Verpakkingsvorm
- flacon
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Raadpleeg voor hulpstoffen een apotheker.
Clioquinol suspensie FNA Formularium der Nederlandse Apothekers
- Toedieningsvorm
- Suspensie
- Sterkte
- 100 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- 100 ml
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Ter preventie van Pneumocystis jiroveci-pneumonie gaat de voorkeur uit naar cotrimoxazol omdat dit ook beschermt tegen extrapulmonale infectie. Pentamidine-inhalatie komt in aanmerking indien cotrimoxazol is gecontra-indiceerd, bv. bij overgevoeligheid voor cotrimoxazol en bij ernstige bloedbeeldafwijkingen. De pentamidine inhalatie dient slechts te worden voorgeschreven door en in overleg met een gespecialiseerde arts met brede ervaring in de behandeling van AIDS.
Advies
Volgens de NVP-therapierichtlijn parasitaire infecties (2020) op parasitologie.nl: Amoebiasis (door Entamoeba histolytica) initieel behandelen met metronidazol gedurende één week direct gevolgd door een contact-amoebicide behandeling waarbij clioquinol eerste keus is.
Volgens het SWAB-advies gastro-enteritis - Dientamoeba fragilis (2023): behandeling van een Dientamoeba fragilis infectie slechts overwegen bij langdurige klachten en na uitsluiting van andere oorzaken. Behandeling met paromomycine verdient de voorkeur, maar omdat dit middel in Nederland niet geregistreerd is, kan een behandeling met clioquinol suspensie worden gegeven gedurende 10 dagen.
Indicaties
- Preventie van een Pneumocystis jiroveci-pneumonie bij patiënten met AIDS en bij asymptomatische, met HIV-geïnfecteerde patiënten, met T4-celaantal < 200/mm3.
Indicaties
- Amoebiasis;
- Infectie met Dientamoeba fragilis.
Doseringen
Preventie van een Pneumocystis jiroveci pneumonie:
Volwassenen:
300 mg eenmaal per maand of 150 mg elke 2 weken.
Kinderen:
Volgens de fabrikant is de dosering bij kinderen niet vastgesteld. Volgens het Kinderformularium van het NKFK: kan bij kinderen van 1 mnd. tot 18 jaar 300 mg eenmaal per maand gebruikt worden.
Toedieningsinformatie: Tijdens bereiding en toediening contact met huid of slijmvliezen vermijden. Toedienen gedurende 15-30 min. met behulp van een vernevelaar die een gemiddelde deeltjesgrootte levert van minder dan 5 micron, bij voorkeur < 2 micron (bv. Respirgard II vernevelaar).
Doseringen
Let op! Vóór de therapie inventariseren of de patiënt al eerder (systemisch) clioquinol heeft gehad. Bij een (cumulatieve) dosis van 10–50 gram clioquinol is er meer kans op neurotoxiciteit (zie onder Bijwerkingen).
- Volgens de NHG-Standaard Acute diarree (2014), in verband met deze neurotoxiciteit niet meer geven dan een cumulatieve dosis van 10 g (levenslang).
- In de SWAB-richtlijn acute infectieuze diarree (2023) wordt, om accumulatie en neurotoxische bijwerkingen van clioquinol te voorkómen, aanbevolen om maximaal 3 kuren (van 3×/dag 250 mg gedurende 10 dagen voor volwassenen) te geven per jaar én daarbij een interval van ten minste 2 maanden tussen de kuren aan te houden (p. 50 van de richtlijn).
Amoebiasis, Dientamoeba fragilis-infecties
Volwassenen:
Oraal: 250 mg 3×/dag. Behandelduur: volgens de NHG-Standaard Acute diarree (2014) wordt, zowel na behandeling van ziekte (met metronidazol), als ook bij asymptomatisch dragerschap van Entamoeba histolytica, gedurende 10 dagen (in de genoemde dosering) behandeld. Volgens het SWAB-advies gastro-enteritis - Dientamoeba fragilis (2023): bij een (mono)infectie met Dientamoeba fragilis eveneens gedurende 10 dagen behandelen.
Kinderen vanaf 1 maand tot 18 jaar
Oraal: Volgens het Kinderformularium van het NKFK: na consultatie van een kinderarts-infectioloog: 15 mg/kg lichaamsgewicht per dag verdeeld over 3 doses, max. 750 mg/dag. Behandelduur: Cumulatief maximaal 10 dagen.
Bij verminderde nierfunctie: volgens het Kinderformularium van het NKFK zijn er (bij kinderen > 3 maanden) geen gegevens bekend over een dosisaanpassing bij nierfunctiestoornissen.
Een vergeten dosis zo snel mogelijk innemen, tenzij het bijna tijd is voor de volgende dosis. De gemiste dosis dan inhalen aan het einde van de kuur (langere behandelduur).
Toediening: De suspensie goed omschudden voor gebruik.
Bijwerkingen
Vaak (1-10%): hoesten, kortademigheid, piepende ademhaling en bronchospasmen (m.n. bij rokers en astma). Metaalsmaak, misselijkheid.
Zelden (0,01-0,1%): eosinofiele pneumonie.
Verder zijn gemeld: allergische reacties (waaronder anafylactische shock, angio-oedeem). Hypoglykemie. Licht gevoel in het hoofd. Bradycardie. Hypotensie. Pneumothorax bij een voorgeschiedenis van Pneumocystis jiroveci-pneumonie. Acute pancreatitis. Huiduitslag. Nierinsufficiëntie. Koorts, verminderde eetlust, vermoeidheid.
Bijwerkingen
Vaak: groene verkleuring van de tong, urine en feces (verdwijnt weer na afloop van de kuur).
Verder zijn gemeld: maag–darmstoornissen (o.a. diarree), hyperthyroïdie. Allergische reactie (o.a. jeuk, roodheid, zwelling of huiduitslag).
Bij inname van een cumulatieve dosis van 10–50 g kan 'subacute myelo–optico–neuropathie' optreden door degeneratie van de achterstrengen van het ruggenmerg en van de gezichtszenuw. Bijbehorende symptomen zijn in het begin acute of chronische buikpijn met diarree, gevolgd door sensibiliteits- en motorische stoornissen. Ook kunnen visusstoornissen optreden, die tot blindheid kunnen leiden. Zie voor meer informatie de rubriek Doseringen.
Interacties
Wees voorzichtig bij combinatie met geneesmiddelen die het QT-interval kunnen verlengen zoals fenothiazinen, tricyclische antidepressiva, macroliden (o.a. erytromycine) en fluorchinolonen.
Bij combinatie met foscarnet neemt de kans op hypocalciëmie toe.
Interacties
Er zijn van dit middel geen interacties bekend.
Zwangerschap
Pentamidine passeert de placenta.
Teratogenese: Over het gebruik van deze stof tijdens zwangerschap bij de mens bestaan onvoldoende gegevens om de mogelijke schadelijkheid te beoordelen. Een miskraam in het 1e trimester is gemeld. In dierproeven is het middel schadelijk gebleken (embryoverlies, bij therapeutische parenterale doseringen).
Advies: Gebruik ontraden.
Zwangerschap
Teratogenese: Zowel bij de mens als bij dieren, onvoldoende gegevens.
Farmacologisch effect: Clioquinol bevat jodium. Dit kan vanaf de twaalfde zwangerschapsweek worden opgenomen door de foetale schildklier, waardoor een schildklierfunctiestoornis of struma kan ontstaan.
Advies: Volgens Lareb niet gebruiken wegens mogelijk risico. Volgens de NHG-standaard Acute diarree (2014) en het SWAB-advies gastroenteritis - Dientamoeba fragilis (2023) is gebruik tijdens de zwangerschap gecontra-indiceerd.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Onbekend. Een nadelig effect voor de zuigeling kan niet worden uitgesloten.
Advies: Volgens de fabrikant van pentamidine is toepassing tijdens lactatie gecontra-indiceerd, tenzij de toediening absoluut noodzakelijk is. Bij een maternale HIV-infectie borstvoeding ontraden omdat de kans bestaat op overdracht van HIV.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Onbekend (clioquinol), ja (jodide).
Farmacologisch effect: Kan de schildklierfunctie van de zuigeling beïnvloeden.
Advies: Het gebruik van dit geneesmiddel óf het geven van borstvoeding ontraden.
Contra-indicaties
Zie rubriek Lactatie.
Contra-indicaties
- Therapieresistente secundaire infectie.
Zie ook de rubriek Zwangerschap.
Waarschuwingen en voorzorgen
Bij i.m.- of i.v.-toediening zijn als gevolg van ernstige hypotensie, hypoglykemie, acute pancreatitis en cardiale aritmieën gevallen met fatale afloop gemeld. Uiterst voorzichtig toepassen bij patiënten met een lever- of nierfunctiestoornis, hyper- of hypotensie, hyper- of hypoglykemie, anemie, leukopenie of trombocytopenie. Het middel toedienen terwijl de patiënt ligt en de bloeddruk regelmatig controleren totdat de behandeling beëindigd is.
Pentamidine kan het QT-interval verlengen. 'Torsade de pointes' is waargenomen. Bij een QT-interval > 500 ms constante hartbewaking overwegen; bij een QT-interval > 550 ms niet toepassen. Wees voorzichtig bij risicofactoren voor QT-verlenging en aritmie zoals significante bradycardie (< 50 slagen/min), een voorgeschiedenis van ventriculaire aritmieën, ongecorrigeerde hypokaliëmie of hypomagnesiëmie, relevante hartziekte (hartfalen, coronaire hartaandoening; o.a. na een myocardinfarct), congenitale of verworven QT-verlenging en comedicatie met geneesmiddelen die het QT-interval verlengen (zie ook rubriek Interacties).
Bij hoesten of bronchospasmen pentamidine combineren met een bronchodilatator voorafgaand aan de behandeling. Roken dient bij voorkeur te worden gestaakt omdat dit de lokale reacties van de bovenste luchtwegen kan versterken.
Omdat bij toediening per aerosol geringe systemische concentraties worden bereikt, moet men bedacht zijn op extrapulmonale lokalisatie van infecties van Pneumocystis (zoals choroiditis). Tijdens chronische profylaxe is dan ook oogheelkundig onderzoek aan te bevelen.
Bij gebruik van een niet optimale vernevelaar loopt de omgeving van de patiënt gevaar van blootstelling aan pentamidine met als mogelijk gevolg bijwerkingen zoals bronchoconstrictie.
Voor invloeden op laboratoriumtesten raadpleeg (rubriek 4.4 van) de officiële productinformatie CBG/EMA (link onder Inhoudsopgave via 'Zie ook').
Waarschuwingen en voorzorgen
Wees voorzichtig bij hyperthyroïdie en lever– of nierfunctiestoornissen.
Clioquinol kan gele vlekken geven als het op kleding of op de huid terechtkomt, deze vlekken zijn slecht uitwasbaar.
Metingen die de schildklierfunctie testen, kunnen worden verstoord.
Eigenschappen
Pentamidine is een antiprotozoicum, dat werkzaam is via interferentie met de DNA- en foliumzuurtransformatie en via remming van de RNA- en eiwitsynthese.
Werkt tegen met name Pneumocystis jiroveci, maar ook tegen Trypanosoma- en Leishmania-soorten. Pneumocystis jiroveci is overigens geen protozo, maar een gist-achtige schimmel, die niet gevoelig is voor antimycotica.
Kinetische gegevens
| Overig | de maximale plasmaconcentratie na inhalatietherapie komt niet uit boven 10% van de concentratie na parenterale toediening. |
| Overig | na eenmalige inhalatie wordt een adequate concentratie in het longweefsel bereikt, die vanwege de sterke weefselbinding nog wekenlang aantoonbaar is. |
| Metabolisering | over de biotransformatie is weinig bekend. |
| Eliminatie | gering deel met de urine onveranderd en zeer traag, waarschijnlijk door het langzame vrijkomen uit de weefsels. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Eigenschappen
Clioquinol (jodiumchloroxyquinoline) is een antiprotozoicum met contactamoebicide werking; het doodt amoeben in de niet–schadelijke minutavorm. Het heeft een geringe antibacteriële en antimycotische werking. Clioquinol bevat jodium.
Kinetische gegevens
| Resorptie | oraal: 13–32%. |
| Metabolisering | voornamelijk tot het glucuronide. |
| Eliminatie | als glucuronide met de urine. |
| T 1/2el | 11–14 uur. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Groepsinformatie
pentamidine (inhalatie) hoort bij de groep antiprotozoïca, overige.
Groepsinformatie
clioquinol hoort bij de groep antiprotozoïca, overige.