Samenstelling
Raadpleeg voor hulpstoffen een apotheker.
Salicylzuur gel FNA XGVS OTC Formularium der Nederlandse Apothekers
- Toedieningsvorm
- Gel (6%)
- Sterkte
- 60 mg/g
Bevat per ml: salicylzuur 60 mg.
Salicylzuur zalf FNA OTC Formularium der Nederlandse Apothekers
- Toedieningsvorm
- Zalf (5% en 10%)
- Sterkte
- 50 mg/g, 100 mg/g
Basis: vaseline.
Salicylzuur in lanettezalf + cetiol V DMB Doorgeleverde bereiding
- Toedieningsvorm
- Zalf (10%)
- Sterkte
- 100 mg/g
Basis: lanettezalf met 25% cetiol V.
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Benzac XGVS OTC Galderma Benelux bv
- Toedieningsvorm
- Hydrogel (5%)
- Sterkte
- 50 mg/g
- Verpakkingsvorm
- 40 g
Benzoylperoxide XGVS OTC Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Hydrogel (5%)
- Sterkte
- 50 mg/g
- Verpakkingsvorm
- 30 g, 100 g
- Toedieningsvorm
- Hydrogel (10%)
- Sterkte
- 100 mg/g
- Verpakkingsvorm
- 30 g, 100 g
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Salicylzuurgel FNA kan worden toegepast bij hyperkeratotische afwijkingen zoals die onder andere voorkomen bij ichtyose. Rekening dient te worden gehouden met transdermale absorptie, zeker bij regelmatig gebruik.
Geef bij psoriasis altijd een indifferent middel als basisbehandeling. Overweeg een dikke schilferlaag te behandelen met een ontschilferingsmiddel vóór start van de lokale medicamenteuze behandeling. Start bij volwassenen bij laesies op de romp of extremiteiten met een klasse-3-corticosteroïd en bij laesies in lichaamsplooien of gelaat met een klasse-2-corticosteroïd. Combineer dit bij onvoldoende effect met een lokaal vitamine-D-analoog. Als een remissie of het maximaal haalbare behandeldoel is bereikt, blijft minder frequente of minder intensieve onderhoudsbehandeling vaak nodig. Bij onvoldoende resultaat van een lokale therapie, worden in de tweedelijnszorg intensievere vormen van lokale behandeling, lichttherapie of systemische middelen toegepast. Zie voor meer informatie de NVDV-richtlijn Psoriasis.
Als basisbehandeling van psoriasis kan bij een dikke schilferlaag op de behaarde hoofdhuid salicylzuur 10% in lanettezalf + cetiol V of salicylzuur 10% in vaselinelanettecrème FNA worden gebruikt. Bij een schilferlaag elders op het lichaam kan daarnaast ook salicylzuurzalf 10% FNA worden gebruikt.
Advies
De behandeling van acne vulgaris in de eerstelijnszorg wordt bepaald door de ernst van de acne en de eerder toegepaste (zelf)behandeling. Behandel milde acne in eerste instantie met benzoylperoxide 5% of een lokaal retinoïde; combineer dit bij onvoldoende effect met een lokaal antibioticum. Bij matig-ernstige acne direct starten met een lokaal antibioticum in combinatie met benzoylperoxide 5% of een lokaal retinoïde. Vervang bij onvoldoende effect het lokaal antibioticum door een oraal antibioticum. Bij ernstige acne direct starten met een oraal antibioticum in combinatie met benzoylperoxide 5% of een lokaal retinoïde. Overweeg monotherapie met isotretinoïne bij ernstige of therapieresistente matig ernstige acne bij onvoldoende effect van een oraal antibioticum; verwijs hiervoor naar de dermatoloog of behandel eventueel zelf.
Indicaties
- Hyperkeratose (zalf FNA).
- Hyperkeratotisch eczeem van handpalmen en/of voetzolen (gel).
- Dikke schilferlaag bij psoriasis:
- op de behaarde hoofdhuid (lanettezalf + cetiol V (DMB), in Vaselinelanettecrème FNA);
- op het lichaam (zalf FNA, lanettezalf + cetiol V (DMB), in Vaselinelanettecrème FNA).
Voor de behandeling van hyperkeratotische nagels is een sterker preparaat beschikbaar, zie salicylzuur (bij wratten).
Gerelateerde informatie
Indicaties
- Acne vulgaris.
Gerelateerde informatie
Doseringen
Hyperkeratose
Volwassenen
Zalf 5% en 10% FNA: 1–2×/dag dun aanbrengen. Eventueel afdekken met een verband of gaasje. Eventueel de eerste paar dagen aanbrengen onder occlusie.
Kinderen > 2 jaar
Volgens het Kinderformularium van het NKFK: Zalf 5% en 10% FNA: alleen op kleine oppervlakken: 1–2×/dag dun aanbrengen (bij grote oppervlakken maximaal 3%); zie ook de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen.
Hyperkeratotisch eczeem van handpalmen en/of voetzolen
Volwassenen
Gel 6%: 1×/dag voor de nacht aanbrengen onder occlusie; 's morgens de huid afwassen. Vóór het aanbrengen de handen en/of voeten eerst 15 min in water weken en dunne huidgedeeltes, zoals pols en enkel, beschermen met zinkolie.
Dikke schilferlaag bij psoriasis
Volwassenen
Op de behaarde hoofdhuid: lanettezalf + cetiol V (DMB), salicylzuur 10% in vaselinelanettecrème FNA (bereiding in apotheek): 1× per dag 's avonds aanbrengen; 's morgens de schilfers door kammen verwijderen (dit moet voorzichtig gebeuren om beschadiging van de huid, en daarmee een vergroot risico op verergering van de psoriasis, te voorkomen). Vervolgens het haar uitwassen met gewone shampoo en ten slotte wassen met koolteershampoo; behandelen totdat de schilferlaag is verdwenen, dit is meestal binnen 2–3 dagen. Controleer na 2 weken; bij onvoldoende ontschilfering de toepassing max. een week voortzetten.
Op het lichaam: zalf 10% FNA, lanettezalf + cetiol V (DMB), salicylzuur 10% in vaselinelanettecrème FNA (bereiding in apotheek):1×/dag dun aanbrengen op de dikke schilferlaag. Controleer na twee weken; bij onvoldoende ontschilfering de toepassing max. een week voortzetten.
Toediening
- Contact met ogen (ook via vingers), gezicht, slijmvliezen, genitaliën en wondjes vermijden; zie voor meer informatie met betrekking tot de toepassing de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen.
- Na aanbrengen de handen wassen.
Doseringen
Niet gebruiken op een beschadigde huid of vlak vóór, tijdens of kort ná het zonnebaden.
Acne vulgaris
Volwassenen en kinderen ≥ 10 jaar
Volgens de NHG-Standaard Acne: monotherapie (milde acne) of combinatietherapie: gel 5%: 1×/dag bij voorkeur 's avonds dun aanbrengen, gedurende ten minste 6 weken. Langdurig gebruiken om remissie te behouden.
Bij een gevoelige of donkere huid: start met applicatie om de dag; zie ook de rubriek Waarschuwingen en Voorzorgen.
Volgens de fabrikant: gel 5%: aanvankelijk 1×/dag, bij voorkeur 's avonds, voorzichtig dun op de huid aanbrengen; niet inmasseren. Na enkele dagen eventueel de gel 2×/dag aanbrengen. Bij onvoldoende resultaat van de gel 5% en indien deze goed wordt verdragen, eventueel overgaan op de gel 10%.
Bij een gevoelige huid alleen de gel 5% 1×/dag 's avonds gebruiken. Zo nodig met een proefapplicatie op een klein oppervlak de reactie van de huid testen.
Bij bijwerkingen: de behandeling staken bij het optreden van jeuk, zwelling of blaarvorming. Bij ernstige irritatie de gel minder vaak aanbrengen of (tijdelijk) staken. Indien in de loop van de behandeling bijwerkingen optreden bij gebruik van de gel 10%, dan overgaan op de gel 5%.
Toediening
- Reinig vooraf de huid voorzichtig met een milde, zeepvrije reiniger of was met lauw water. Dep daarna de huid zachtjes en volledig droog;
- Contact met ogen, mond en slijmvliezen vermijden; zie ook de rubriek Waarschuwingen en Voorzorgen;
- Na gebruik de handen wassen.
Bijwerkingen
Jeuk, prikkeling of branderigheid enkele minuten na aanbrengen; dit verdwijnt doorgaans binnen enkele uren. Soms overgevoeligheidsreacties (huiduitslag, urticaria).
Systemische bijwerkingen (salicylaatintoxicatie) na toepassing op grote huidoppervlakken, op beschadigde huid en/of onder occlusie is mogelijk, zoals hoofdpijn, duizeligheid, misselijkheid, zweten, snellere ademhaling, oorsuizen, verwardheid. Kinderen zijn hier extra gevoelig voor.
Bijwerkingen
Lokaal
Zeer vaak (> 10%): lichte branderigheid, erytheem en schilfering (de eerste dagen). Toenemende schilfering (de eerste weken) reversibel na tijdelijk staken. Droge huid.
Vaak (1-10%): huidklachten (jeuk, irritatie, pijn), irritatieve contacteczeem. Zie ook de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen.
Soms (0,1-1%): allergische contacteczeem.
Verder is gemeld: overgevoeligheid.
Systemisch
Gemeld zijn: opgezwollen gelaat, anafylactische reacties (angio-oedeem).
Interacties
Niet gebruiken vlak voor een UVB-behandeling.
Salicylzuur bevordert de penetratie van corticosteroïden.
Interacties
Vermijd gelijktijdig gebruik met lokale retinoïden; wanneer gelijktijdig gebruik geïndiceerd is, benzoylperoxide in de morgen en het lokale retinoïde in de avond toepassen. Gelijktijdig gebruik van lokale antimicrobiële middelen kan de huidirritatie verergeren.
Gelijktijdig gebruik van keratolytische (salicylzuur), uitdrogende (middelen met een hoog alcoholgehalte), schurende, reinigende, adstringerende of irriterende middelen kan een additief irriterend effect hebben. Indien mogelijk gelijktijdig gebruik vermijden.
Zwangerschap
Salicylaten passeren de placenta.
Teratogenese: Bij de mens, bij systemisch gebruik van lagere doseringen salicylaten (acetylsalicylzuur tot 160 mg/dag) geen aanwijzingen voor schadelijkheid; bij gebruik van hoge doses aanwijzingen tot schadelijkheid. Bij lokale toepassing treedt 9-25% absorptie op. De systemische blootstelling van salicylzuur is afhankelijk van de gebruikte concentratie, de gebruikte hoeveelheid, gebruik onder occlusie, de behandelduur en het behandelde huidoppervlak.
Advies: Kan kortdurend (max. 2 w.) worden gebruikt op kleine huidoppervlakken (bv. één tot twee plekken ter grootte van een handpalm).
Zwangerschap
Teratogenese: Ruime ervaring bij de mens geeft geen aanwijzingen voor schadelijkheid. Benzoylperoxide wordt minimaal geabsorbeerd door de huid.
Advies: Kan worden gebruikt.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja. Bij lokale toepassing treedt 9-25 % absorptie bij de moeder op, echter bij beperkt gebruik is het onwaarschijnlijk dat salicylzuur in een hoge concentratie in de moedermelk komt.
Advies: Kan kortdurend worden gebruikt op kleine huidoppervlakken.
Overig: Bij toepassing op de borst, het gebied rond de tepel vóór het voeden goed schoon maken. Vermijd contact tussen de huid van het kind en de behandelde huid van de moeder.
Lactatie
Overgang in moedermelk: Onbekend, maar detecteerbare hoeveelheden in de moedermelk zijn onwaarschijnlijk door de minimale systemische absorptie.
Advies: Kan worden gebruikt.
Overig: Bij toepassing op de borst, het gebied rond de tepel vóór het voeden goed schoon maken.
Contra-indicaties
- kinderen jonger dan 2 jaar (zie de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen);
- overgevoeligheid voor salicylaten.
Waarschuwingen en voorzorgen
Niet toepassen gedurende lange periode, op grote gedeelten van het lichaam , of op ontstoken of beschadigde huid in verband met het risico van salicylaatintoxicatie. Vermijd contact met ogen, slijmvliezen, gezicht, genitaliën en wondjes; indien contact optreedt direct uitspoelen met water. Wees voorzichtig bij gebruik op de extremiteiten bij een verminderde perifere doorbloeding vanwege een risico op huidulceratie.
Niet gebruiken bij kinderen < 2 jaar; wees voorzichtig bij kinderen 2–4 jaar. Vanwege het risico op salicylaatintoxicatie alleen toepassen op kleine huidoppervlakken. Wees voorzichtig bij kinderen met waterpokken, influenza of andere virale infecties vanwege een kans op het syndroom van Reye.
Comorbiditeit: Wees voorzichtig bij gebruik bij diabetes mellitus, nier- en/of leverinsufficiëntie.
Hulpstoffen: de gel bevat alcohol, ether en aceton en is ontvlambaar; vermijd contact met open vuur.
Waarschuwingen en voorzorgen
Vermijd contact met ogen, mond en slijmvliezen, bij incidenteel contact, direct spoelen met veel water.
Behandeling staken bij het optreden van jeuk, zwelling of blaarvorming. Bij ernstige irritatie de gel minder vaak aanbrengen of (tijdelijk) staken. Indien in de loop van de behandeling bijwerkingen optreden bij gebruik van de gel 10%, dan overgaan op de gel 5%. Zie ook de rubriek Bijwerkingen.
Blootstelling aan overmatig zonlicht of zonnebank vermijden vanwege het risico van fotosensibilisatie.
Post-inflammatoire hyperpigmentatie: Benzoylperoxide kan de huid irriteren waardoor de kans op hyperpigmentatie toeneemt. De kans op post-inflammatoire hyperpigmentatie is groter bij een donkere huid. Start daarom bij mensen met een gevoelige of donkere huid met behandeling om de dag en adviseer in de zomer een zonnebrandcrème met minimaal factor 15.
Benzoylperoxide kan een blekende werking hebben op kleding, beddengoed, het haar en de wenkbrauwen.
Hulpstoffen: Propyleenglycol kan huidreacties (zoals contacteczeem) geven.
Overdosering
Bij toepassing gedurende lange perioden, op grote gedeelten van het lichaam, onder occlusie, op ontstoken of beschadigde huid of bij (jonge) kinderen kan een salicylaatintoxicatie optreden (zie ook onder Bijwerkingen). Voor verdere informatie over een salicylaatintoxicatie zie toxicologie.org/salicylaten en vergiftigingen.info.
Eigenschappen
Salicylzuur heeft een keratolytische werking; ook heeft het enig antimycotisch en antibacterieel effect. Het vermindert de dichte structuur van de hoornlaag en maakt deze zacht. Bij hyperkeratose en psoriasisplekken met een dikke schilferlaag zorgt de keratolytische werking voor het ontschilferen van dikke plaques en neemt het doordringend vermogen van (vaseline)crème/-zalf en andere werkzame stoffen in de huid toe. Effect treedt op binnen enkele dagen. De gel is bedoeld voor hyperkeratotisch eczeem van handpalmen en/of voetzolen. Voor andere toepassingen lijkt een gel te veel uitdrogend op een toch vaak al droge huid en is behandeling met een crème of zalf meer op zijn plaats.
Kinetische gegevens
| Resorptie | transdermaal 9–25%, gebruik onder occlusie verhoogt de absorptie. |
| T max | 5–12 uur. |
| V d | 0,15 l/kg. |
| Metabolisering | glucuronidering en vorming van salicylurinezuur. |
| Eliminatie | vnl. met de urine in de vorm van metabolieten. |
| T 1/2el | 2–3 uur. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Eigenschappen
Benzoylperoxide heeft een bactericide werking tegen het vaak bij acne betrokken anaerobe Cutibacterium acnes (voorheen Propionibacterium acnes). Benzoylperoxide werkt daarnaast mild keratolytisch door oxidatie van disulfidebruggen in het keratine van het stratum corneum, waardoor de vorming en omvang van comedonen wordt verminderd. Ook heeft benzoylperoxide een sebostatische werking, waardoor excessieve sebumproductie onderdrukt wordt.
Kinetische gegevens
| Resorptie | gedeeltelijk als benzoëzuur, na metabolisatie in de dermis. |
| Metabolisering | in de huid (vnl. in de dermis) tot benzoëzuur. |
| Eliminatie | met de urine. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Groepsinformatie
salicylzuur (bij hyperkeratose) hoort bij de groep keratolytica.
Groepsinformatie
benzoylperoxide hoort bij de groep keratolytica.