Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Selegiline (hydrochloride) Doorgeleverde bereiding
- Toedieningsvorm
- Tablet
- Sterkte
- 5 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Xadago (als methaansulfonaat) Zambon Nederland bv
- Toedieningsvorm
- Tablet, filmomhuld
- Sterkte
- 50 mg, 100 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Bij de ziekte van Parkinson is levodopa het middel van eerste keus. Bij de novo patiënten in de vroege fase gaat als startbehandeling de voorkeur in het algemeen uit naar levodopa in combinatie met een decarboxylaseremmer. Overweeg als alternatief een levodopa-sparende behandeling (dopamine-agonist/ MAO-B remmers) bij jongeren (< 40 jaar) zonder cognitieve problemen, wegens een lagere kans op dyskinesie.
In de latere fase met responsfluctuaties – zoals ‘on-off’ en 'wearing-off' – tijdens de levodopa-behandeling, zijn dopamine-agonisten (pramipexol, ropinirol), MAO-B-remmers (rasagiline, safinamide, selegiline) en COMT-remmers (entacapon) effectief als adjuvante behandeling. De keuze voor een van deze middelen is gebaseerd op individuele patiëntkenmerken.
Advies
Bij de ziekte van Parkinson is levodopa het middel van eerste keus. Bij de novo patiënten in de vroege fase gaat als startbehandeling de voorkeur in het algemeen uit naar levodopa in combinatie met een decarboxylaseremmer. Overweeg als alternatief een levodopa-sparende behandeling (dopamine-agonist/ MAO-B remmers) bij jongeren (< 40 jaar) zonder cognitieve problemen, wegens een lagere kans op dyskinesie.
In de latere fase met responsfluctuaties – zoals ‘on-off’ en 'wearing-off' – tijdens de levodopa-behandeling, zijn dopamine-agonisten (pramipexol, ropinirol), MAO-B-remmers (rasagiline, safinamide, selegiline) en COMT-remmers (entacapon) effectief als adjuvante behandeling. De keuze voor een van deze middelen is gebaseerd op individuele patiëntkenmerken.
Indicaties
- Ziekte van Parkinson in het vroege stadium als monotherapie en in een latere fase als aanvulling op levodopa bij onvoldoende reactie op levodopa.
Gerelateerde informatie
Indicaties
- Voor de behandeling van volwassen patiënten met idiopathische ziekte van Parkinson als toevoeging aan een stabiele dosis levodopa alleen of in combinatie met andere geneesmiddelen voor de ziekte van Parkinson bij patiënten die fluctueren tussen het midden- en late stadium.
Gerelateerde informatie
Doseringen
Ziekte van Parkinson
Volwassenen
5–10 mg na het ontbijt óf 5 mg na het ontbijt en 5 mg na het middageten; max. 10 mg/dag. Bij toevoeging aan levodopa, de levodopadosis geleidelijk verlagen op geleide van de symptomen, met het doel een zo laag mogelijke dosis levodopa.
Toediening: De tabletten innemen zonder kauwen, met vloeistof. Niet 's avonds innemen.
Doseringen
Ziekte van Parkinson
Volwassenen (incl ouderen)
De startdosis 50 mg 1×/dag, zo nodig op grond van de individuele klinische behoefte verhogen tot 100 mg 1×/dag. Bij matige leverfunctiestoornis 50 mg 1×/dag.
Verminderde nierfunctie: een aanpassing van de dosis is niet nodig.
Verminderde leverfunctie: bij een lichte leverfunctie stoornis is geen aanpassing van de dosering nodig. Bij een ernstige leverfunctiestoornis is safinamide gecontra-indiceerd. Bij een matige leverfunctiestoornis een lagere dosis van 50 mg 1×/dag; zie verder de rubriek Waarschuwing/voorzorgen.
Bij een vergeten dosis, de volgende dosis de volgende dag op de gebruikelijke tijd innemen.
Toediening: de tablet met water met of zonder voedsel innemen.
Bijwerkingen
Als monotherapie: Vaak (1-10%): stijging van leverenzymwaarden, slaperigheid, slapeloosheid, verwarring, hallucinaties, dyskinesie, vertigo, hoofdpijn, duizeligheid, bradycardie, misselijkheid.
Soms (0,1-1%): stemmingsverandering, supraventriculaire tachycardie, droge mond.
Zelden (0,01-0,1%): onrust, aritmie, orthostatische hypotensie, huidreacties, hyperhidrose, mictiestoornissen.
Verder is gemeld: hyperseksualiteit, urineretentie.
Selegiline kan de bijwerkingen van levodopa versterken, zoals dyskinesie, misselijkheid, verwardheid, hallucinaties, hoofdpijn, orthostatische hypotensie, aritmieën en vertigo; de dosering van levodopa kan worden teruggebracht tot circa 30%, waarna deze bijwerkingen gewoonlijk verdwijnen.
Bijwerkingen
Vaak (1-10%): slapeloosheid, dyskinesie, slaperigheid, duizeligheid, hoofdpijn, cataract, orthostatische hypotensie, misselijkheid en vallen.
Soms (0,1-1%): urineweginfectie, basaalcelcarcinoom, anemie, leukopenie, afwijkingen in de erytrocyten, veranderde eetlust, hypertriglyceridemie, hypercholesterolemie, hyperglykemie, hallucinaties, depressie, abnormale dromen, angst, verwardheid, labiliteit, verhoogd libido, psychose, rusteloosheid, slaapstoornis, paresthesie, evenwichtsstoornis, hypo-esthesie, dystonie, ongemak in het hoofd, dysartrie, syncope, cognitieve stoornis, wazig zien, scotoom, dubbelzien, fotofobie, netvliesafwijking, conjunctivitis, glaucoom, vertigo, hartkloppingen, tachycardie, sinusbradycardie, aritmie, hypertensie, hypotensie, spataderen, hoest, dyspneu, loopneus, obstipatie, dyspepsie, braken, droge mond, diarree, buikpijn, gastritis, flatulentie, opgezette buik. speekselvloed, gastro-oesofageale reflux, afteuze stomatitis, hyperhidrose, jeuk, fotosensibilisatie, erytheem, rugpijn, gewrichtspijn, spierkrampen, spierstijfheid, pijn in de ledematen, spierzwakte, gevoel van zwaarte, nycturie, dysurie, erectiestoornis, vermoeidheid, asthenie, loopstoornis, perifeer oedeem, pijn, warmtegevoel, gewichtsafname of -toename, verhoogde waarden CK en triglyceriden, verhoogde glucoseconcentratie, verhoogde ureumconcentratie, verhoogde AF, verhoogde bicarbonaatconcentratie, verhoogde creatinineconcentratie, verlengd QTc-interval, abnormale leverfunctietest, abnormale urineanalyse, veranderde bloeddruk en voetfractuur.
Zelden (0,01-0,1%): bronchopneumonie, furunkels, nasofaryngitis, pyoderma, rinitis, tandinfecties, virale infecties, acrochordon, melanocytaire naevus, seborroïsche keratose, huidpapilloom, eosinofilie, lymfopenie, cachexie, hyperkaliëmie, compulsies, delirium, desoriëntatie, illusies, impulsief gedrag, libidoverlies, obsessieve gedachten, paranoia, voortijdige ejaculatie, slaapaanvallen, sociale fobieën, suïcidale gedachten, abnormale coördinatie, aandachtsstoornis, smaakstoornis, hyporeflexie, radiculaire pijn, 'restless legs', sedatie, amblyopie, chromatopsie, diabetische retinopathie, erytropsie, oogbloeding, oogpijn, ooglidoedeem, hypermetropie, keratitis, verhoogde traanproductie, nachtblindheid, papiloedeem, presbyopie, strabisme, myocardinfarct, arterieel spasme, arteriosclerose, hypertensieve crisis, bronchospasme, dysfonie, orofaryngeale pijn, orofaryngeaal spasme, maagzweer, kokhalzen, bloeding van het bovenste deel van het maag-darmkanaal, hyperbilirubinemie, alopecia, blaarvorming, contacteczeem, dermatose, ecchymose, lichenoïde keratose, nachtelijk zweten, pijnlijke huid, pigmentatiestoornis, psoriasis, seborroïsche dermatitis, ziekte van Bechterew, pijn in de zij, gewrichtszwelling, (skelet)spierpijn, nekpijn, osteoartritis, synoviale cyste, mictiedrang, polyurie, pyurie, urineretentie, benigne prostaathyperplasie, borstaandoeningen, pijn in de borsten, koudegevoel, malaise, koorts, droge huid, verlaagde calciumconcentratie, verlaagde kaliumconcentratie, verlaagd cholesterol, verhoogde lichaamstemperatuur, hartgeruis, verlaagde hematocriet, verlaagd Hb, verlaagde INR-waarde, verlaagd aantal lymfocyten, verlaagd aantal trombocyten, verhoogd VLDL, kneuzing, letsels, vetembolie, pathologisch gokgedrag.
Interacties
Gelijktijdig gebruik met MAO-remmers, antidepressiva (SSRI's, SNRI's, tricyclische antidepressiva), sympathicomimetica en opioïden (pethidine) is gecontra-indiceerd, vanwege mogelijk optreden van het serotoninesyndroom. Om deze reden ook gelijktijdig gebruik met dextromethorfan en tramadol vermijden. Na staken van selegiline minimaal veertien dagen wachten voordat met andere serotonerge middelen als MAO-remmers, SSRI's, SNRI's, tricyclische antidepressiva wordt begonnen. Na staken van fluoxetine minimaal vijf weken wachten, voor met selegiline te starten.
Niet gelijktijdig gebruiken met sympathicomimetica, centraal dempende stoffen en alcohol.
Bij gelijktijdig gebruik met dopamine de aanbevolen startdosis van dopamine terugbrengen tot 10%.
Gecombineerd gebruik met orale anticonceptiva vermijden, omdat een sterk verhoogde biologische beschikbaarheid van selegiline is waargenomen en gegevens voor eventuele dosisaanpassing ontbreken.
Vanwege de hoge eiwitbinding extra aandacht schenken bij combinatie met geneesmiddelen met een nauwe therapeutische breedte, zoals digoxine en anticoagulantia.
Bij gelijktijdig gebruik van een MAO-A-remmer tyraminerijk voedsel als kaas en gistproducten vermijden.
Interacties
Gecontra-indiceerd:
- gelijktijdige gebruik van andere MAO-remmers (zoals moclobemide);
- gelijktijdige gebruik van pethidine.
Er moeten ten minste 7 dagen zitten tussen het einde van de behandeling met safinamide en het begin van de behandeling met MAO-remmers of pethidine.
Niet aanbevolen of zelfs vermijden vanwege de kans op serotoninesyndroom:
- gelijktijdige toediening van dextromethorfan; tenzij met de nodige voorzichtigheid;
- gelijktijdig gebruik met antidepressiva (met name fluoxetine of fluvoxamine). Indien gelijktijdig gebruik nodig is: alleen in lage doses; na staken van de SSRI een uitwasperiode in acht nemen die overeenkomt met 5 halfwaardetijden van de eerder gebruikte SSRI.
Overige interacties:
Safinamide is een remmer van OCT1; wees daarom voorzichtig bij gelijktijdig gebruik van geneesmiddelen die substraten zijn van OCT1 en een Tmax hebben die vergelijkbaar is met safinamide (2 uur), zoals metformine, aciclovir, ganciclovir.
Wees voorzichtig bij gelijktijdige toediening met sympathicomimetica (incl. (pseudo-)efedrine in geneesmiddelen tegen verkoudheid).
Safinamide remt BCRP tijdelijk in de dunne darm; bij gelijktijdig gebruik van BCRP-substraten (rosuvastatine, pravastatine, ciprofloxacine, methotrexaat, topotecan, glibenclamide) is bewaking aanbevolen; tot nu is alleen een zwakke interactie met rosuvastatine waargenomen.
Zwangerschap
Teratogenese: Bij de mens geen of weinig gegevens. In dierstudies: reproductietoxiciteit bij meervoudige hoge humane doses.
Advies: Niet gebruiken tijdens zwangerschap.
Overige: Een vruchtbare vrouw dient adequate anticonceptieve maatregelen te nemen gedurende de therapie; vanwege interactie echter geen orale anticonceptiva.
Zwangerschap
Teratogenese: Bij de mens, geen tot weinig gegevens. Bij dieren, aanwijzingen voor schadelijkheid.
Advies: Gebruik ontraden.
Overig: Een vruchtbare vrouw dient anticonceptieve maatregelen te nemen tijdens de therapie.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Onbekend; te verwachten op grond van fysisch-chemische gegevens.
Advies: Het gebruik van dit geneesmiddel of het geven van borstvoeding ontraden.
Lactatie
Overgang in moedermelk: Ja, bij dieren.
Advies: Gebruik van dit geneesmiddel of het geven van borstvoeding ontraden.
Contra-indicaties
- maag- of duodenumulcus;
- instabiele hypertensie, aritmieën, ernstige angina pectoris;
- ernstige lever- en nierinsufficiëntie;
- psychose.
Voor de combinatie levodopa-selegiline ook:
- hypertensie;
- hyperthyroïdie;
- feochromocytoom;
- nauwe-kamerhoekglaucoom;
- prostaathypertrofie met vorming van resturine;
- tachycardie;
- dementie.
Veel contra-indicaties worden voorzichtigheidshalve vermeld vanwege de theoretisch niet uit te sluiten sympathicomimetische werking.
Contra-indicaties
- ernstig verminderde leverfunctie;
- retinadegeneratie en risicofactoren voor retinadegeneratie, zoals albinisme, uveïtis, erfelijke retinopathie of ernstige progressieve diabetische retinopathie.
Zie voor meer contra-indicaties de rubriek Interacties.
Waarschuwingen en voorzorgen
Vanwege het mogelijke optreden van duizeligheid tijdens behandeling niet rijden en geen machines bedienen.
Wees voorzichtig bij algemene anesthesie; er zijn meldingen van respiratoire en cardiovasculaire depressie, hypotensie en coma.
Bij gebruik van een hogere dosering selegiline (> 30 mg/dag) is er een groter risico van een hypertensie na inname van tyraminerijk voedsel.
Dit middel kan invloed hebben op de rijvaardigheid en het vermogen om machines te bedienen. Raadpleeg ‘Rij Veilig met Medicijnen’ van het IVM.
Waarschuwingen en voorzorgen
Wees bij aanvang van de behandeling voorzichtig bij een matig verminderde leverfunctie. Bij verslechtering van de leverfunctie van matig naar ernstig, de behandeling staken. Zie ook de rubriek Contra-indicaties.
Niet gebruiken bij een oftalmologische voorgeschiedenis met meer kans op gevolgen voor de retina, zoals een familiaire voorgeschiedenis van een erfelijke netvliesaandoening of van uveïtis.
Patiënten en verzorgers dienen goed op de hoogte te zijn van de gedragssymptomen van impulscontrolestoornissen die kunnen optreden bij gebruik, zoals dwanghandelingen, obsessieve gedachten, pathologisch gokgedrag, verhoogd libido, hyperseksualiteit, impulsief gedrag en compulsief geld uitgeven.
Onderzoeksgegevens: De veiligheid en werkzaamheid zijn bij kinderen < 18 jaar niet vastgesteld. De ervaring bij patiënten ouder dan 75 jaar is beperkt.
Overdosering
Symptomen
Bij overdosering gaat de selectiviteit voor MAO-B verloren. Bij doses vanaf 60 mg per dag kan tyraminerijk voedsel hoofdpijn en bloeddrukcrises veroorzaken (zgn. 'cheese effect') door remming van MAO-A.
Voor meer informatie over symptomen en behandeling van een vergiftiging met selegiline contact opnemen met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.
Overdosering
Neem voor informatie over een vergiftiging met safinamide contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.
Eigenschappen
MAO-B-remmer die door selectieve remming van het enzym mono-amine-oxidase-B de afbraak van dopamine in de hersenen remt. Gebruik van selegiline in een vroeg stadium van de ziekte van Parkinson kan aanvang met levodopatherapie uitstellen. De werking van gelijktijdig toegediend levodopa wordt verlengd en versterkt.
Kinetische gegevens
| Resorptie | snel en volledig. Groot 'first pass'-effect waarbij amfetamine, metamfetamine en N-demethylselegiline ontstaan. |
| Eiwitbinding | ca. 94%. |
| Eliminatie | vnl. met de urine. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Eigenschappen
MAO-B-remmer die door selectieve remming van het enzym monoamineoxidase-B de afbraak van dopamine in de hersenen remt. Daarnaast niet-dopaminerge effecten: toestandsafhankelijke blokkering van de potentiaalgevoelige natriumkanalen en modulering van de gestimuleerde afgifte van glutamaat. In welke mate de niet-dopaminerge effecten bijdragen tot de algemene effecten, is niet vastgesteld. De werking van gelijktijdig toegediend levodopa wordt verlengd en versterkt.
Kinetische gegevens
| F | 95%. |
| T max | 1,8–2,8 uur. |
| V d | 2,36 l/kg. |
| Eiwitbinding | 88–90%. |
| Metabolisering | tot inactieve metabolieten via hydrolyse, oxidatie (niet via CYP-enzymen) en glucuronidering. |
| Eliminatie | vnl. in de urine uitgescheiden, < 10% onveranderd; > 1,5% in de feces. |
| T 1/2el | 20–30 uur. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Groepsinformatie
selegiline hoort bij de groep MAO-B-remmers.
Groepsinformatie
safinamide hoort bij de groep MAO-B-remmers.