Samenstelling

Samenstelling

Advies

Vanwege kans op gastro-intestinale complicaties en salicylaatintoxicatie bij chronisch gebruik gaat bij de behandeling van pijn de voorkeur uit naar de klassieke NSAID’s (ibuprofen, naproxen en diclofenac) boven acetylsalicylzuur.

Als toch een salicylaat nodig is, hebben orale toedieningsvormen waarbij acetylsalicylzuur in opgeloste vorm wordt ingenomen de voorkeur; voor acetylsalicylzuurtabletten is geen plaats in de therapie.

Bij acute nociceptieve pijn: paracetamol is in adequate dosering de pijnstiller van eerste keus. Begin bij lokale spier- of gewrichtspijn eventueel met een cutane NSAID, en combineer deze eventueel met paracetamol. Overweeg bij onvoldoende effect, d.w.z. als de patiënt te veel beperkingen in het dagelijks leven ervaart, (combinatie met) een systemisch NSAID: diclofenac, ibuprofen of naproxen. Houd bij de keuze van het NSAID rekening met patiëntkenmerken en met de verschillen in bijwerkingenprofiel tussen de NSAID’s; zie NSAID's systemisch, Typerende bijwerkingen. Vermijd NSAID’s zo veel mogelijk bij kwetsbare patiënten met een verhoogd risico op gastro-intestinale, renale of cardiovasculaire bijwerkingen, bv. bij ouderen. Pas het NSAID zo kort mogelijk toe. Overweeg bij onvoldoende effect (combinatie met) kortdurend gebruik van tramadol. Houd rekening met de bijwerkingen; de plaats van tramadol is beperkt. Overweeg bij onvoldoende effect (combinatie van een niet- opioïde pijnstiller met) kortdurend gebruik van een sterkwerkend opioïd. Kies een opioïd op basis van ervaring, toedieningsvorm en prijs.

Bij acute hevige nociceptieve pijn (bv. in spoedeisende situaties): geef kortdurend een sterkwerkend opioïd, bv. morfine of fentanyl.

Bij chronische niet-kanker-gerelateerde pijn: probeer pijnstillers te vermijden. Bij chronische pijn zijn ze minder effectief, terwijl de kans op bijwerkingen toeneemt. Als toch een pijnstiller gewenst is, heeft paracetamol de voorkeur.

Bij chronische kanker-gerelateerde pijn: combineer een sterkwerkend opioïd (kies op basis van ervaring, toedieningsvorm en prijs) al dan niet met ‘zo nodig’-gebruik van paracetamol en/of een oraal NSAID. Voeg een bij de patiënt en de situatie passende toedieningsvorm van een opioïd voor doorbraakpijn toe.

Bij dysmenorroe kan plaatselijke warmte de pijn verlichten; als geneesmiddel kan paracetamol of een NSAID (ibuprofen, naproxen, diclofenac) worden gebruikt. NSAID’s lijken effectiever door remming van de prostaglandineproductie en daarmee de uteruscontractie. Hormonale anticonceptie (sub-50 combinatiepil, hormoonspiraal) kan de pijn ook verlichten.

Offlabel: Bij de behandeling van migraineaanvallen bij volwassenen gaat op grond van de bijwerkingen, de voorkeur uit naar paracetamol in voldoende hoge dosering. Tweede keus middelen met een vergelijkbare werkzaamheid maar meer bijwerkingen zijn NSAID's (ibuprofen, naproxen) en derde keus orale triptanen (sumatriptan, rizatriptan, zolmitriptan). Bij misselijkheid en braken kan zo nodig tegelijk met de pijnstiller een anti-emeticum (domperidon, metoclopramide) worden ingenomen. Bij twee of meer aanvallen per maand is profylaxe te overwegen.

Start bij (een vermoeden van) reumatoïde artritis (RA) in de eerstelijnszorg met een NSAID en verwijs zo snel mogelijk naar de reumatoloog. Behandel in de tweedelijnszorg volgens de ‘treat-to-target’-strategie; pas medicatie aan op basis van intensieve monitoring van de ziekteactiviteit, met als doel het bereiken van remissie of lage ziekteactiviteit. Methotrexaat (MTX) is de hoeksteen van de behandeling, in de initiële fase gecombineerd met een systemisch glucocorticoïd (GC). Switch bij onvoldoende resultaat naar een andere ‘conventional synthetic disease modifying antirheumatic drug’ (csDMARD) of voeg een andere csDMARD, een biological (bDMARD) of een ‘targeted synthetic’ DMARD (tsDMARD) toe. Overweeg onder intensieve monitoring van de ziekteactiviteit om, wanneer het behandeldoel is bereikt, de dosis van geneesmiddelen bij combinatietherapie te reduceren of volledig af te bouwen.

Advies

Bij de behandeling van migraineaanvallen bij volwassenen gaat op grond van de bijwerkingen, de voorkeur uit naar paracetamol in voldoende hoge dosering. Tweede keus middelen met een vergelijkbare werkzaamheid maar meer bijwerkingen zijn NSAID's (ibuprofen, naproxen) en derde keus orale triptanen (sumatriptan, rizatriptan, zolmitriptan). Bij misselijkheid en braken kan zo nodig tegelijk met de pijnstiller een anti-emeticum (domperidon, metoclopramide) worden ingenomen. Bij twee of meer aanvallen per maand is profylaxe te overwegen. De vaste combinatie van metoclopramide/lysine-acetylsalicylaat heeft geen voordelen bij de behandeling van migraine ten opzichte van het gelijktijdig innemen van de afzonderlijke componenten.

Indicaties

Oraal

• Koorts en pijn bij griep en verkoudheid en na vaccinatie;
• Hoofdpijn en Offlabel: migraine-aanval;
• Kiespijn;
• Menstruatiepijn;
• Spit;
• Spier-, zenuw- en gewrichtspijn;
• Reumatische pijn.

Parenteraal

• Acuut en chronisch gewrichtsreuma, reumatische aandoeningen;
• Lumbago;
• Neuralgie;
• Hyperthermie.

Gerelateerde informatie

• Reumatoïde artritis
• dysmenorroe
• migraine, aanvalsbehandeling volwassenen
• pijn

Indicaties

• Symptomatische behandeling van migraine-aanvallen, met name in aanwezigheid van misselijkheid en braken bij volwassenen.

Gerelateerde informatie

• migraine, aanvalsbehandeling volwassenen

Doseringen

De kortst mogelijke behandelduur en de laagst effectieve dagdosering toepassen. Bij optreden van symptomen van salicylisme (o.a. tinnitus, gevoel van gehoorverlies of duizeligheid) de dosering verlagen.

Toediening

• Voor een snel effect innemen op een nuchtere maag of ten minste een half uur voor de maaltijd; bij maagklachten tijdens of vlak na de maaltijd.
• De bruistabletten in een ruime hoeveelheid water uiteen laten vallen en goed roeren; water nadrinken. De bruistabletten 500 mg kunnen worden gehalveerd. Tabletten heel innemen met een ruime hoeveelheid water.
• Het poeder voor injectievloeistof onmiddellijk voor gebruik oplossen in 5 ml water voor injectie; na het volledig oplossen van het poeder, inspuiten.

Doseringen

Bijwerkingen

Vaak (1-10%): maag-darmstoornissen zoals maagpijn, misselijkheid, braken en dyspepsie.

Soms (0,1-1%): huidreacties zoals huiduitslag, urticaria, oedeem en jeuk.

Zelden (0,01-0,1%): overgevoeligheidsreacties (mogelijk leidend tot bloeddrukverlaging, ademhalingsproblemen, syndroom van Kounis, angio-oedeem en anafylactische shock). Maag-darmbloeding (eventueel leidend tot anemie), maag-darmzweer en/of –perforatie. Ernstige huidreacties (waaronder erythema exsudativum multiforme). Ernstige bloedingen, zoals hersenbloedingen.

Zeer zelden (< 0,01%): syndroom van Reye.

Verder zijn gemeld: ulceratieve stomatitis, oesofagitis, erosieve duodenitis, haematemesis, gastritis, obstipatie, buikpijn, diarree, flatulentie, bloed in de ontlasting, verergering van colitis en M. Crohn; bij elke dosis mogelijk. Membraanvormige darmobstructie (na langdurige behandeling). Bloedingen zoals tandvleesbloedingen, bloeduitstortingen, neusbloedingen, perioperatieve en urogenitale bloedingen. Trombocytopenie, agranulocytose, neutropenie, leukopenie, pancytopenie, aplastische anemie, hemolytische anemie. Agitatie, paresthesie. Papiloedeem. Verstoring van het zuur/base-evenwicht, dehydratie. oedeem, hypertensie, hartfalen. Vasculitis. Astma, bronchospasme, hyperventilatie (in het bijzonder bij jonge kinderen), niet-cardiogeen longoedeem (bij chronisch gebruik als overgevoeligheidsreactie). Verminderde nierfunctie, acuut nierfalen, nefropathie met papilnecrose. Hematospermie. Leverbeschadiging (voornamelijk hepatocellulair), chronische hepatitis, stijging van leverenzymwaarden, acute pancreatitis (vanwege overgevoeligheidsreactie). Henoch-Schönlein-purpura. Na parenterale toediening kunnen pijn en lokale huidreacties op de toedieningsplek optreden. Bij langdurig gebruik van hoge doses kunnen symptomen van salicylisme optreden: tachycardie, hoofdpijn, tinnitus, gehoorverlies, visusstoornissen, duizeligheid, verwardheid, hyperhidrose, misselijkheid en braken.

• Informatie van Lareb over dit middel
• Meldformulier bijwerkingen

Bijwerkingen

Bijwerkingen van acetylsalicylzuur

Vaak (1-10%): maag-darmstoornissen zoals maagpijn, misselijkheid, braken en dyspepsie.

Soms (0,1-1%): huidreacties zoals huiduitslag, urticaria, oedeem en jeuk.

Zelden (0,01-0,1%): overgevoeligheidsreacties (mogelijk leidend tot bloeddrukverlaging, ademhalingsproblemen, angio-oedeem en anafylactische shock). Maag-darmbloeding (eventueel leidend tot anemie), maag-darmzweer en/of –perforatie. Ernstige huidreacties (waaronder erythema exsudativum multiforme). Ernstige bloedingen, zoals hersenbloedingen.

Zeer zelden (< 0,01%): stijging van leverenzymwaarden.

Verder zijn gemeld: ulceratieve stomatitis, haematemesis, gastritis, obstipatie, buikpijn, diarree, flatulentie, bloed in de ontlasting, verergering van colitis en M. Crohn; bij elke dosis mogelijk. Bloedingen zoals tandvleesbloedingen, bloeduitstortingen, neusbloedingen, perioperatieve en urogenitale bloedingen. Trombocytopenie, agranulocytose, neutropenie, leukopenie, pancytopenie, aplastische anemie, hemolytische anemie. Agitatie, paresthesie. Papiloedeem. Verstoring van het zuur/base-evenwicht, dehydratie. oedeem, hypertensie, hartfalen. Vasculitis. Astma, hyperventilatie (in het bijzonder bij jonge kinderen), niet-cardiogeen longoedeem (bij chronisch gebruik als overgevoeligheidsreactie). Verminderde nierfunctie, acuut nierfalen, nefropathie met papilnecrose. Leverbeschadiging (voornamelijk hepatocellulair), chronische hepatitis, acute pancreatitis (vanwege overgevoeligheidsreactie), syndroom van Reye. Henoch-Schönlein purpura. Bij langdurig gebruik van hoge doses kunnen symptomen van salicylisme optreden: tachycardie, hoofdpijn, tinnitus, gehoorverlies, visusstoornissen, duizeligheid, verwardheid, hyperhidrose, misselijkheid en braken.

Bijwerkingen van metoclopramide

Zeer vaak (> 10%): slaperigheid.

Vaak (1-10%): asthenie, extrapiramidale stoornissen (vooral bij kinderen en jongvolwassenen en bij hoge dosering), parkinsonachtige verschijnselen, acathisie, depressie, asthenie, diarree en hypotensie (vooral bij intraveneuze toediening).

Soms (0,1-1%): Bradycardie, vooral bij i.v.-toediening. Hallucinatie. Acute dystonie, incl. visuele stoornissen en oculogyrische crisis, dyskinesie, verlaagd bewustzijn. Amenorroe, hyperprolactinemie. Diarree. Overgevoeligheidsreacties.

Zelden (0,01-0,1%): convulsie (bij epilepsiepatiënten), verwarde toestand, galactorroe.

Verder: tardieve dyskinesie tijdens of na langdurig gebruik, vooral bij ouderen. Zelfmoordgedachten. Neuroleptisch maligne syndroom (hyperthermie, extrapiramidale stoornissen, instabiliteit van het autonome zenuwstelsel en verhoogde waarden creatinekinase). Shock, syncope na i.v.-gebruik. Hypertensie. Hartstilstand (na i.v.-gebruik, volgend op bradycardie), AV–blok, sinuspauze bij i.v.-gebruik, verlengd QT, 'torsade de pointes'. Methemoglobinemie (mogelijk gerelateerd aan NADH-cytochroom–b5–reductase–deficiëntie), vooral bij neonaten. Sulfhemoglobinemie, vooral bij combinatie met hoge doseringen van geneesmiddelen die zwavel afgeven. Anafylactische reacties (waaronder anafylactische shock), vooral bij i.v.-toediening. Acute hypertensie (bij feochromocytoom), tijdelijke bloeddrukverhoging.

• Informatie van Lareb over dit middel
• Meldformulier bijwerkingen

Interacties

Gelijktijdig gebruik van hoge dosering methotrexaat (≥ 15 mg/w.) is gecontra-indiceerd.

Gelijktijdig gebruik van orale anticoagulantia is gecontra-indiceerd.

Bij combinatie met clopidogrel neemt de kans op bloedingen toe. Monitoring wordt aanbevolen.

Geef geen acetylsalicylzuur < 6 weken na een varicella-vaccin; het syndroom van Reye is gemeld na gebruik van acetylsalicylzuur tijdens varicella-infecties.

Bij gelijktijdig gebruik van, SSRI's, andere NSAID's, antitrombotica en corticosteroïden neemt de kans op gastro-intestinale complicaties zoals ulcera, perforatie en bloeding toe (m.n. ouderen zijn hiervoor gevoelig); gelijktijdig gebruik met andere NSAID's vermijden.

Bij combinatie met deferasirox neemt de kans op gastro-intestinale ulcera en bloedingen toe.

Combinatie met alcohol vermeerdert de kans op maag-darmschade en kan de bloedingstijd verlengen. Wees voorzichtig met gebruik van alcohol tot 36 uur na inname van acetylsalicylzuur.

Bij gelijktijdig gebruik van nicorandil neemt de kans op ernstige gastro-intestinale complicaties toe.

De plasmaspiegel van methotrexaat, pemetrexed (met name bij verminderde nierfunctie), valproïnezuur en digoxine kan toenemen, waardoor toxische verschijnselen kunnen ontstaan.

De werking van bloedglucoseverlagende middelen (met name sulfonylureumderivaten en insuline) kan worden versterkt.

NSAID's kunnen het effect van bloeddrukverlagende middelen verminderen.

NSAID's kunnen bij hartfalen het effect van lisdiuretica verminderen.

Bij een gestoorde nierfunctie kan door de combinatie met een RAAS-remmer de nierfunctie verder achteruit gaan.

Door glucocorticosteroïden neemt de uitscheiding van acetylsalicylzuur toe. Bij gelijktijdig gebruik van systemische corticosteroïden kan tijdens de behandeling de acetylsalicylzuurspiegel dalen. Na staken van de glucocorticoïdbehandeling is er kans op overdosering van acetylsalicylzuur (met meer kans op bloedingen). Deze interactie geldt niet voor hydrocortison als substitutietherapie bij de ziekte van Addison.

De werking van benzbromaron of probenecide kan worden verminderd.

Antacida kunnen de uitscheiding van acetylsalicylzuur verhogen.

In combinatie met pentoxifylline neemt de kans op bloedingen toe.

Metamizol kan het effect van acetylsalicylzuur op de bloedplaatjesaggregatie verminderen.

In combinatie met acetazolamide neemt de kans toe op salicylaattoxiciteit (braken, tachycardie, hyperpneu, verwardheid) of acetazolamidetoxiciteit (vermoeidheid, lethargie, slaperigheid, verwardheid, hyperchloremische metabole acidose).

Gelijktijdige behandeling met levothyroxine vermijden; indien toch noodzakelijk, controleer dan de schildklierhormoonspiegels. Deze kunnen met name bij acetylsalicylzuur in een dosering > 2 g/dag tijdelijk stijgen, gevolgd door een afname.

Combinatie met valproïnezuur kan de spiegel daarvan verhogen, door verminderde eiwitbinding en remming van het metabolisme van valproïnezuur. Controleer de valproïnezuurspiegels tijdens gelijktijdige toediening.

Combinatie met tenofovir vermeerdert de kans op nierfalen. Controleer de nierfunctie tijdens gelijktijdige toediening.

Let op, mogelijke interactie met kruidengeneesmiddelen.

Interacties

Combinatie van metoclopramide met levodopa of dopaminerge agonisten is gecontra-indiceerd vanwege wederzijds antagonisme.

Vanuit de acetylsalicylzuur-component

Vermijd gelijktijdig gebruik van acetylsalicylzuur met andere NSAID's vanwege kans op ulcus en bloedingen.

Wees voorzichtigheid bij gelijktijdig gebruik van geneesmiddelen met kans op bloeding, zoals heparine en orale anticoagulantia.

Combinatie met nicorandil vergroot de kans op gastro-intestinale ulcera, perforatie en bloeding.

Gelijktijdig gebruik van metamizol kan het effect van acetylsalicylzuur op bloedplaatjesaggregatie verminderen.

Salicylaten versterken de werking van insuline en orale bloedglucoseverlagende middelen (toename van hypoglykemie) en van methotrexaat (meer kans op ernstige bloedbeeldafwijkingen).

Wees bij gebruik van acetylsalicylzuur voorzichtig met alcohol omdat alcohol de kans op een maagbloeding toeneemt; daarnaast versterkt alcohol de sederende werking van metoclopramide.

Bij gelijktijdig gebruik met SSRI's en corticosteroïden neemt de kans op gastro-intestinale complicaties toe (m.n. ouderen zijn hiervoor gevoelig).

Bij gelijktijdig gebruik met pentoxifylline bestaat meer kans op bloedingen.

Gelijktijdig gebruik met diuretica of ACE-remmers kan acute nierinsufficiëntie bij gedehydreerde patiënten veroorzaken, daarnaast een vermindering van het antihypertensieve effect.

Gelijktijdig gebruik van tenofovir met NSAID's doet de kans op nierfalen toenemen.

Bij verlaging van de dosis van gelijktijdig systemisch gebruikte corticosteroïden kan salicylaatintoxicatie optreden.

De uricosurische werking van benzbromaron wordt geremd.

Stoffen die de urine zuur maken, zoals ammoniumchloride, kunnen de salicylaatspiegels verhogen.

Salicylaten, vooral in hoge dosering, kunnen de binding van schildklierhormonen aan transporteiwitten remmen; bij gelijktijdig gebruik van levothyroxine schildklierhormonen controleren.

Geef geen acetylsalicylzuur < 6 weken na een varicella-vaccin; het syndroom van Reye is gemeld na gebruik van acetylsalicylzuur tijdens varicella-infecties.

Vanuit de metoclopramide-component

Metoclopramide versterkt het sederend effect van centraal dempende stoffen en andersom.

Combinatie met serotonerge middelen, zoals selectieve serotonine heropname remmers (SSRI's), vergroot de kans op optreden van het serotoninesyndroom.

Metoclopramide verlaagt de plasmaconcentratie van digoxine en mogelijk van cimetidine en verhoogt die van ciclosporine; controle plasmaspiegels is vereist.

Anticholinergica, morfinederivaten en antiparkinsonmiddelen (anticholinerge en dopaminerge) gaan de werking van metoclopramide op de darmperistaltiek tegen.

De werking van bromocriptine wordt verminderd.

Extrapiramidale verschijnselen, opgewekt door antipsychotica kunnen worden versterkt.

Door het prokinetische effect van metoclopramide kan de opname van bepaalde geneesmiddelen zijn gewijzigd. De absorptie van stoffen die in de dunne darm worden opgenomen (bv. acetylsalicylzuur, alcohol, diazepam, levodopa, lithium), wordt versneld.

Gelijktijdig gebruik van sterke CYP2D6–remmers kan de blootstelling aan metoclopramide verhogen; bij gelijktijdig gebruik van fluoxetine en paroxetine controleren op bijwerkingen van metoclopramide.

Voorzichtigheid is geboden bij gelijktijdig gebruik van geneesmiddelen die het QT-interval verlengen (klasse 1A en III anti-aritmica, tricyclische antidepressiva, macroliden, antipsychotica.

In combinatie met acetazolamide neemt de kans op metabole acidose toe.

Let op, mogelijke interactie met kruidengeneesmiddelen.

Zwangerschap

Salicylaten passeren de placenta.

Teratogenese: Epidemiologisch onderzoek suggereert dat gebruik van NSAID's (acetylsalicylzuur in dosering > 500 mg/dag) in de vroege fase van de zwangerschap kan leiden tot meer kans op miskramen, cardiale malformaties en gastroschisis. Bij dieren is een verhoogd pre- en post-implantatie verlies, embryo-foetale letaliteit en een verhoogde incidentie van malformaties gezien.

Farmacologische effect: Bij gebruik tijdens het 3^e trimester zijn farmacologische effecten zoals weeënremming en bij de foetus voortijdige sluiting van de ductus arteriosus Botalli (vernauwing in het 2^e trimester), bloedstollingsstoornis met als gevolg bloeding, nierfunctiestoornissen of nierinsufficiëntie met oligohydramnie (vanaf week 20), pulmonale hypertensie en insufficiëntie van de tricuspidalisklep mogelijk.

Advies: > 100 mg/dag: Tijdens de eerste helft van de zwangerschap uitsluitend toepassen op strikte indicatie, in een zo laag mogelijke dosering en zo kort mogelijk (max. 1 week). Overweeg vanaf week 20 van de zwangerschap bij vrouwen die, alleen op zeer strikte indicatie, verschillende dagen worden blootgesteld aan acetylsalicylzuur, prenatale controles op oligohydramnie en vernauwing van de ductus arteriosus. Staak de behandeling met acetylsalicylzuur als er oligohydramnie of vernauwing van de ductus arteriosus wordt vastgesteld. Gebruik is gecontra-indiceerd tijdens het 3^e trimester.

Vruchtbaarheid: Het gebruik van een NSAID kan door een effect op de ovulatie de conceptiekans verminderen en wordt ontraden bij vrouwen die zwanger willen worden. Dit effect is reversibel na staken.

• Informatie van Lareb over dit middel bij zwangerschap

Zwangerschap

Teratogenese: Acetylsalicylzuur: zowel bij de mens als bij dieren, schadelijk gebleken (> 500 mg/dag meer kans op miskramen, cardiale malformaties en gastroschisis na gebruik in de vroege fase van de zwangerschap). Over metoclopramide: zowel bij de mens als bij dieren, geen aanwijzingen voor schadelijkheid.

Farmacologisch effect: Blootstelling aan NSAID's in het 3^e trimester kan bij de foetus leiden tot: cardiopulmonale toxiciteit (voortijdig sluiten van de ductus arteriosus (vernauwing in het 2^e trimester) en pulmonale hypertensie); renale disfunctie, wat zich kan ontwikkelen tot een renaal falen met oligohydramnie (vanaf week 20); en bij moeder en neonaat aan het eind van de zwangerschap tot verlenging van de bloedingstijd en remming van de contractie van de uterus wat resulteert in een uitgestelde of verlengdebevalling. Metoclopramide aan het einde van de zwangerschap vermeerdert de kans op extrapiramidaal syndroom bij de neonaat.

Advies:In de eerste helft van de zwangerschap uitsluitend toepassen op strikte indicatie, in een zo laag mogelijke dosering en zo kort mogelijk (max. 1 week). Overweeg vanaf week 20 van de zwangerschap bij vrouwen die, alleen op zeer strikte indicatie, verschillende dagen worden blootgesteld aan acetylsalicylzuur, prenatale controles op oligohydramnie en vernauwing van de ductus arteriosus. Staak de behandeling met acetylsalicylzuur als er oligohydramnie of vernauwing van de ductus arteriosus wordt vastgesteld. Gebruik is gecontra-indiceerd tijdens het 3^e trimester.

Vruchtbaarheid: Het gebruik van een NSAID kan door een effect op de ovulatie de conceptiekans verkleinen en wordt ontraden bij vrouwen die zwanger willen worden. Dit effect is reversibel na staken.

Lactatie

Overgang in de moedermelk:Ja.

Farmacologisch effect: Na incidenteel gebruik zijn geen schadelijke effecten bij de zuigeling waargenomen.

Advies: Incidenteel kortdurend gebruik is waarschijnlijk veilig. Regelmatig gebruik of inname van hoge doses wordt afgeraden. Overweeg na inname 2-3 uur te wachten met het geven van borstvoeding.

• Informatie van Lareb over dit middel bij lactatie

Lactatie

Overgang in de moedermelk: Ja.

Advies: Gebruik van het middel of het geven van borstvoeding wordt afgeraden. Als toepassing noodzakelijk is, max. 5 dagen. Overweeg na inname 2-3 uur te wachten met het geven van borstvoeding.

Contra-indicaties

• actieve, chronische of recidiverende gastro-duodenale ulcera, voorgeschiedenis van maagbloeding of maagperforatie na behandeling met acetylsalicylzuur of andere NSAID's;
• optreden van astma-aanval, urticaria, angio-oedeem, neuspoliepen of rinitis na gebruik van salicylaten of andere NSAID's;
• ernstige nier- en leverinsufficiëntie;
• ernstig hartfalen;
• hemorragische diathese;
• hypoprotrombinemie;
• mastocytose.

Contra-indicaties

• overgevoeligheid voor salicylzuurverbindingen;
• mastocytose;
• voorgeschiedenis van astma door salicylaten of vergelijkbare stoffen (NSAID’s);
• maagpatiënten en patiënten die bij eerder gebruik maagpijn kregen;
• leverinsufficiëntie;
• ernstige nierinsufficiëntie;
• ernstig hartfalen;
• het eerder optreden van gastro-intestinale bloeding of perforatie door NSAID's;
• actief of eerder herhaaldelijk optredende maagzweer/bloeding (twee of meer duidelijke perioden met ulceratie of bloeding);
• hemorragische diathese;
• kinderen < 1 jaar vanwege meer kans op extrapiramidale stoornissen;
• feochromocytoom;
• voorgeschiedenis van tardieve dyskinesie door antipsychotica of metoclopramide.

Waarschuwingen en voorzorgen

Wees voorzichtig bij een toegenomen kans op gastro-intestinale complicaties; begin met de laagst mogelijke dosering en overweeg combinatie met beschermende middelen. Bij optreden van gastro-intestinale ulceratie of bloedingen de behandeling staken.

Wees voorzichtig bij ouderen, mensen met astma, jicht, stollingsstoornissen, inflammatoire darmziekten (in remissie), hypertensie, hartfalen, ischemische hartziekte, perifeer arterieel vaatlijden, cerebrovasculaire ziekte, risicofactoren voor cardiovasculaire ziekte (o.a. diabetes mellitus, hyperlipidemie, roken), lever- en nierfunctiestoornissen, en G6PD-deficiëntie of deficiëntie van glutathionperoxidase in erytrocyten.

Sommige NSAID's zijn (vooral bij langdurig gebruik en in hoge doses) in verband gebracht met iets meer kans op arteriële trombose.

Bij de eerste tekenen van huiduitslag, mucosale laesies of andere tekenen van overgevoeligheid de behandeling staken, aangezien ernstige en soms fatale huidreacties met NSAID's zijn gemeld.

Bij kinderen met symptomen van griep of waterpokken die acetylsalicylzuur gebruikten, is melding gemaakt van het syndroom van Reye. In een dergelijke situatie acetylsalicylzuur alleen als uiterste behandelmogelijkheid toepassen; bij langdurig overgeven, bewustzijnsverlaging of gedragsstoornissen de behandeling staken.

Tijdens en na operatieve ingrepen kan een verhoogde bloedingsneiging optreden. In de meeste gevallen is staken van acetylsalicylzuur bij tandheelkundige ingrepen niet nodig (zie ACTA-richtlijn 2012); bij operaties waarbij een geringe bloeding kan leiden tot ernstige complicaties (o.a. bij neurochirurgie en bij patiënten met een stoornis in de hemostase) acetylsalicylzuur wel staken.

Hulpstoffen: Wees voorzichtig met natrium in bruistabletten bij een natriumbeperkt dieet.

Waarschuwingen en voorzorgen

Voorzichtigheid is geboden bij dunnedarmzweren, bloedverlies in het maag-darmkanaal, nierinsufficiëntie, astma, intra-uteriene anticonceptie, gastro-intestinale ziekten in de voorgeschiedenis (colitis ulcerosa, M Crohn), een voorgeschiedenis van hypertensie, hartfalen, vastgestelde ischemische hartziekte, perifere ziekte van de arteriën, en/of cerebrovasculaire ziekte, risicofactoren voor cardiovasculaire ziekte (bv. hyperlipidemie, diabetes mellitus en roken). Bij optreden van gastro-intestinale bloeding of ulceratie de behandeling staken.

Bij G6PD-deficiëntie acetylsalicylzuur onder medisch toezicht toedienen.

Producten die acetylsalicylzuur bevatten mogen bij kinderen die symptomen vertonen van griep of waterpokken slechts dan worden toegediend, wanneer andere maatregelen tekort schieten. Mocht er in het verloop van deze aandoeningen sprake zijn van langdurig overgeven, bewustzijnsverlaging of gedragsstoornissen, dan kan dit duiden op het syndroom van Reye.

Ouderen hebben vaker bijwerkingen van NSAID's met name maag-darmbloeding en perforatie, welke fataal kunnen zijn.

Terughoudendheid is geboden bij epilepsie, omdat metoclopramide de epileptische drempel kan verlagen.

Na optreden van methemoglobinemie het gebruik van metoclopramide direct en permanent stoppen. Voorzichtigheid is geboden bij risicofactoren voor verlenging van het QT-interval: niet-gecorrigeerde elektrolytenverstoringen (hypokaliëmie, hypomagnesiëmie), congenitaal lange QT-syndroom, bradycardie.

Ernstige huidreacties zoals exfoliatieve dermatitis, Stevens-Johnsonsyndroom en toxische epidermale necrolyse zijn gemeld bij gebruik van NSAID's, meestal in de eerste maand van de behandeling. Staak de behandeling bij verschijnselen van huiduitslag, mucosale laesies of andere tekenen van overgevoeligheid.

Gebruik van dit preparaat bij leeftijd jonger dan 18 jaar wordt niet aanbevolen; houd bij kinderen < 15 j. een dosisinterval aan van ten minste 6 uur. Langdurig overgeven, bewustzijnsverlaging of gedragsstoornissen kunnen duiden op het syndroom van Reye.

Hulpstoffen: aspartaam/fenylalanine in het poeder kan schadelijk zijn voor mensen met fenylketonurie (PKU).

Dit middel kan invloed hebben op de rijvaardigheid en het vermogen om machines te bedienen. Raadpleeg ‘Rij Veilig met Medicijnen’ van het IVM.

• Rij Veilig met Medicijnen

Overdosering

Wees bij ouderen en vooral bij jonge kinderen bedacht op intoxicaties die fataal kunnen zijn. Bij kinderen kan een enkele dosis van 100 mg/kg fataal zijn.

Symptomen

koorts, hyperventilatie, ketose, ernstige hypoglykemie, respiratoire alkalose, metabole acidose, coma, cardiovasculaire shock, respiratoire insufficiëntie, (levensbedreigend) niet-cardiogeen longoedeem.

Therapie

Toedienen van actieve kool en natriumsulfaat. Bereiken van een alkalische diurese (pH 7,5–8) door toediening van bicarbonaat. Bij ernstige intoxicaties (salicylaatconcentratie > 600–800 mg/l) hemodialyse toepassen.

Voor symptomen en behandeling zie ook vergiftigingen.info.

Overdosering

Symptomen

Acute intoxicatie door acetylsalicylzuur: vooral bij ouderen en kinderen kunnen intoxicaties dodelijk verlopen. Oorsuizen, indruk van gehoorverlies, hoofdpijn, vertigo. Bij kinderen kan een enkele dosis van 100 mg/kg dodelijk zijn, met als symptomen: koorts, hyperventilatie, ketose, respiratoire alkalose, metabole acidose, coma, cardiovasculaire shock, respiratoire insufficiëntie, ernstige hypoglykemie.

Zie voor symptomen en behandeling van intoxicatie door acetylsalicylzuur: toxicologie.org/salicylaten. Zie voor symptomen en behandeling van intoxicatie door metoclopramide vergiftigingen.info.

Eigenschappen

NSAID, salicylaat met analgetische, antipyretische en antiflogistische werking. Remt de prostaglandinesynthese via irreversibele remming van het enzym cyclo-oxygenase. Remt de trombocytenaggregatie door blokkering van tromboxaan-A2-synthese in bloedplaatjes.

Kinetische gegevens

Eigenschappen

Acetylsalicylzuur heeft analgetische, antipyretische en in hoge dosering antiflogistische werking. Het remt de trombocytenaggregatie, waardoor de bloedingstijd wordt verlengd. In hoge doses (3 g of meer per dag) kan ook de bloedstolling worden vertraagd. Metoclopramide, een gesubstitueerd benzamide, versterkt de peristaltiek van het proximale deel van het maag-darmkanaal, verhoogt de tonus van de onderste sluitspier van de oesofagus, ontspant de pylorus en werkt anti-emetisch. De maagsapsecretie wordt niet beïnvloed. Het werkingsmechanisme berust waarschijnlijk op cholinerge eigenschappen, een centrale en perifere antidopamine werking en een direct effect op gladde spieren. Metoclopramide is niet werkzaam bij braken van vestibulaire oorsprong. Werking: na 30 min (analgesie, tegen koorts), 15–20 min (anti-emesis). Werkingsduur: 3–6 uur (analgesie, antipyrexie).

Kinetische gegevens

Groepsinformatie

acetylsalicylzuur hoort bij de groep salicylaten als analgeticum.

• acetylsalicylzuur/ascorbinezuur (N02BA51) Vergelijk
• acetylsalicylzuur/metoclopramide (N02BA51) Vergelijk
• carbasalaatcalcium (bij pijn) (N02BA15) Vergelijk

Groepsinformatie

acetylsalicylzuur/metoclopramide hoort bij de groep salicylaten als analgeticum.

• acetylsalicylzuur (N02BA01) Vergelijk
• acetylsalicylzuur/ascorbinezuur (N02BA51) Vergelijk
• carbasalaatcalcium (bij pijn) (N02BA15) Vergelijk

Kosten

Kosten

Zie ook

Geneesmiddelgroep

• salicylaten als analgeticum

Indicaties

• Reumatoïde artritis
• dysmenorroe
• migraine, aanvalsbehandeling volwassenen
• pijn

Externe links

• Officiële productinformatie CBG/EMA
• Medicijnkosten.nl
• GIPdatabank
• Geneesmiddelinformatie voor patiënten

Zie ook

Geneesmiddelgroep

• salicylaten als analgeticum

Indicaties

• migraine, aanvalsbehandeling volwassenen

Externe links

• Officiële productinformatie CBG/EMA
• Medicijnkosten.nl
• GIPdatabank