Geneesmiddelenoverzicht aceetanilidederivaten

Deze hoofdrubriek bevat 8 rubrieken:

paracetamol/​ibuprofen

oraal

  • Nuralgan

Toon geneesmiddelen

paracetamol/​tramadol

oraal

  • Tramadol/​Paracetamol
  • Zaldiar

Toon indicaties

Toon geneesmiddelen

aceetanilidederivaten

Werking

Werkingsmechanisme

  • Het werkingsmechanisme van paracetamol is nog niet opgehelderd. Het is complex en omvat waarschijnlijk cyclo-oxygenase, het serotonerge systeem, de L-arginine/NO-route en indirecte activering van cannabinoïde CB(1)-receptoren 1 2. Zie eventueel ook TRC, paracetamol op trc-p.nl;
  • Paracetamol remt (waarschijnlijk) het enzym cyclo-oxygenase (COX), ook wel bekend als prostaglandinesynthetase. Hierdoor kan arachidonzuur niet worden omgezet in prostaglandine (PG) en remt paracetamol de aanmaak van PG's;
  • Paracetamol remt de prostaglandinesynthese vooral in weefsels waar de concentratie peroxidase en arachidonzuur laag is, zoals in de hersenen. Waar de concentraties peroxidase en arachidonzuur hoog zijn, bijvoorbeeld bij macrofagen, heeft paracetamol minder invloed op de PG-synthese;
  • Paracetamol remt de prostaglandinesynthese ook in het centrum voor temperatuur-regulering in de hypothalamus;
  • Voor de combinatie met codeïne of tramadol zie opioïden;
  • Voor overige combinaties zie de betreffende geneesmiddeltekst.

Effect

  • pijnstillend;
  • koortswerend.

Typerende bijwerkingen

Minder frequent (bijwerkingen van paracetamol)

  • maag-darmreacties;
  • huiduitslag, mogelijk ernstig;
  • (andere) allergische reacties;
  • neutropenie, trombocytopenie, pancytopenie, hemolytische anemie en methemoglobinemie;
  • nierschade;
  • leverschade.

Voor de (overige) bijwerkingen van paracetamol, zie paracetamol#bijwerkingen.

Voor de bijwerkingen van de combinatiepreparaten, zie de geneesmiddeltekst (link hierboven in het geneesmiddeloverzicht).

Meer informatie

Voor paracetamol:

  • Ongewenste effecten op het maag-darmkanaal komen bij paracetamol voor, maar minder frequent dan bij de klassieke NSAID's (Typerende bijwerkingen van NSAID's);
  • Huiduitslag en andere allergische reacties komen voor. De huidreactie bestaat meestal uit erytheem of urticaria, maar kan ernstiger zijn, met koorts en mucosale laesies;
  • Leverschade treedt op bij overdosering. Bij patiënten met chronisch alcoholgebruik, een bestaande leverfunctiestoornis of enzyminductie (m.n. CYP2E1) kan de glutathionvoorraad verminderd zijn en kan ook bij normale doseringen van paracetamol een ernstige leverfunctiestoornis of leverfalen optreden, zie voor aangepaste doseringsadviezen paracetamol#doseringen. Zie voor symptomen en behandeling van overdosering van paracetamol ook paracetamol#overdosering;
  • Paracetamol wordt veel gebruikt als zelfzorgmiddel. Uit de naam van een (combinatie)middel blijkt voor de patiënt niet altijd duidelijk dat het paracetamol bevat. Door combinatie van preparaten neemt de kans op onbedoeld overdoseren toe, met ernstige leverschade als mogelijk gevolg;
  • Paracetamol remt COX1 en COX2 in ongeveer dezelfde mate. Voor de invloed van COX-selectiviteit op de frequentie van het optreden van bijwerkingen, zie Typerende bijwerkingen van NSAID's.

Kosten

Kosten laden…

Vergelijken

aceetanilidederivaten vergelijken met een andere geneesmiddelgroep.

Zie ook

Indicaties

Bronnen

  1. 1 Bertolini A, Ferrari A, Ottani A, et al. Paracetamol: new vistas of an old drug. CNS Drug Rev. 2006;12(3-4):250-75.
  2. 2 Jóźwiak-Bebenista M, Nowak JZ. Paracetamol: werkingsmechanisme, toepassingen en veiligheidszorg. Acta Pol Pharm. 2014;71(1):11-23.
  3. 3 Aronson JK, et al. (eds). Meyler's side effects of drugs. 16th ed. Amsterdam: Elsevier, 2016.
  4. 4 Brunton LL, et al. (eds). Goodman and Gilman’s The pharmacological basis of therapeutics. 12th ed. New York: McGraw-Hill, 2011.